당신은 주제를 찾고 있습니까 “legenda o świętym aleksym scenariusz lekcji – Legenda o świętym Aleksym – streszczenie, opracowanie“? 다음 카테고리의 웹사이트 https://ppa.khunganhtreotuong.vn 에서 귀하의 모든 질문에 답변해 드립니다: https://ppa.khunganhtreotuong.vn/blog/. 바로 아래에서 답을 찾을 수 있습니다. 작성자 ESKA 이(가) 작성한 기사에는 조회수 4,285회 및 좋아요 142개 개의 좋아요가 있습니다.
Table of Contents
legenda o świętym aleksym scenariusz lekcji 주제에 대한 동영상 보기
여기에서 이 주제에 대한 비디오를 시청하십시오. 주의 깊게 살펴보고 읽고 있는 내용에 대한 피드백을 제공하세요!
d여기에서 Legenda o świętym Aleksym – streszczenie, opracowanie – legenda o świętym aleksym scenariusz lekcji 주제에 대한 세부정보를 참조하세요
Legenda o świętym Aleksym – streszczenie, problematyka, bohaterowie
Legenda o świętym Aleksym to dzieło anonimowego autora będące przykładem średniowiecznej twórczości hagiograficznej. Polska wersja utworu powstała w piętnastym wieku. Sprawdźcie streszczenie wraz z opracowaniem tego niezwykle ważnego utworu.
Link do tekstu streszczenia Legendy o świętym Aleksym: https://www.eska.pl/news/legenda-o-swietym-aleksym-streszczenie-bohaterowie-opracowanie-podcast-aa-mh99-rwWE-um7u.html
Lista wszystkich tekstów: https://www.eska.pl/news/streszczenia-lektur
Playlista wszystkich lektur: https://www.youtube.com/watch?v=MDmUtK_uB-c\u0026list=PL0czqsXxOwbnQ_xS9WP7LLK4_RotPLKyt
legenda o świętym aleksym scenariusz lekcji 주제에 대한 자세한 내용은 여기를 참조하세요.
Święty Aleksy średniowiecznym ideałem ascety. „Legenda o …
„Legenda o świętym Aleksym” (scenariusz lekcji). Scenariusz lekcji dotyczącej zagadnień średniowiecznej postaci Świętego Alksego jako przykładu ascety …
Source: zpe.gov.pl
Date Published: 10/5/2022
View: 5554
Legenda o św. Aleksym«” – Ponad słowami – dlanauczyciela.pl
Scenariusz lekcji „Wschodni model ascezy – »Legenda o św. Aleksym«”, plik: scenariusz-lekcji-wschodni-model-ascezy-legenda-o-sw-aleksym.doc …
Source: dlanauczyciela.pl
Date Published: 1/29/2022
View: 6785
Scenariusz lekcji 45. Społeczne oczekiwania wobec …
Scenariusz lekcji 45. Społeczne oczekiwania wobec życiowego sukcesu w dobie „Legendy o świętym Aleksym”. Lekcje: Scenariusze lekcji …
Source: ucze.pl
Date Published: 12/3/2022
View: 8741
Język polski (grudzień 2020 r.) – Zdalne lekcje – Portal Gov.pl
Przeczytaj tekst ze strony Aleklasa.pl dotyczący „Legenda o św. Aleksym”. … Święty Aleksy średniowiecznym eałem ascety – scenariusz lekcji z portalu Scholaris …
Source: www.gov.pl
Date Published: 1/27/2022
View: 4178
j.polskiSzkolaSrednia.docx
znasz fragmenty Legendy o świętym Aleksym;. • znasz pojęcia: żywot świętego, … 250–257; karta pracy do scenariusza lekcji 52. Przebieg lekcji: Święci …
Source: www.wmodn.elblag.pl
Date Published: 3/2/2021
View: 1227
Scenariusz zajęć dla uczniów klasy I (IV etap edukacyjny)
Scenariusz zajęć dla uczniów klasy I (IV etap edukacyjny). Temat. Święty Aleksy średniowiecznym eałem ascety. „Legenda o świętym. Aleksym”.
Source: static.scholaris.pl
Date Published: 5/10/2022
View: 5028
Legenda o św. Aleksym. Konspekt lekcji języka polskiego
Szkoła średnia, klasa pierwsza, jedna jednostka lekcyjna. TEMAT: Średniowieczny eał ascety – Legenda o św. Aleksym CELE LEKCJI:
Source: www.edukacja.edux.pl
Date Published: 12/7/2021
View: 8567
Temat: O czym milczy legenda? Opowieść małżonki świętego …
Odszukiwanie w Opowieści… związków treściowych z Legendą o św. Aleksym. … Scenariusz zajęć na lodowisku dla klasy V. Temat lekcji: Doskonalenie …
Source: docplayer.pl
Date Published: 9/12/2021
View: 6570
Między miłością do Boga a miłością do bliźniego. Lektura …
Lekcja języka polskiego dla klasy pierwszej liceum (przeznaczona na … „Najstarsza polska wersja legendy o świętym Aleksym zachowała się w …
Source: zeszytynauczycielapolonisty.blogspot.com
Date Published: 12/5/2021
View: 7319
LEGENDA O ŚW. ALEKSYM – Genial.ly.
LEGENDA O ŚW. ALEKSYM. Paweł Domzalski. Created on June 22, 2020. Report content. LEGENDA O ŚW. ALEKSYM. More creations to inspire you.
Source: view.genial.ly
Date Published: 4/7/2021
View: 7022
주제와 관련된 이미지 legenda o świętym aleksym scenariusz lekcji
주제와 관련된 더 많은 사진을 참조하십시오 Legenda o świętym Aleksym – streszczenie, opracowanie. 댓글에서 더 많은 관련 이미지를 보거나 필요한 경우 더 많은 관련 기사를 볼 수 있습니다.
주제에 대한 기사 평가 legenda o świętym aleksym scenariusz lekcji
- Author: ESKA
- Views: 조회수 4,285회
- Likes: 좋아요 142개
- Date Published: 2021. 10. 28.
- Video Url link: https://www.youtube.com/watch?v=M_MvdH9CEJA
Święty Aleksy średniowiecznym ideałem ascety. „Legenda o świętym Aleksym” (scenariusz lekcji)
Wróć do informacji o e-podręczniku
Pobierz materiał do PDF
Pobierz materiał do EPUB
Pobierz materiał do MOBI
Zaloguj się aby dodać do ulubionych
Scenariusz lekcji 45. Społeczne oczekiwania wobec życiowego sukcesu w dobie „Legendy o świętym Aleksym”
Materiał jest dostępny tylko dla nauczycieli, którzy mają uprawnienia do jego pobrania.
Zaloguj się lub Dołącz do Klubu.
Język polski (grudzień 2020 r.)
Temat 25. Dramat Maryi pod krzyżem w &;Lamencie świętokrzyskim” Uzyskam wiedzę na temat &;Lamentu świętokrzyskiego” i porównam kreację Matki Boskiej w tym utworze z &;Bogurodzicą”. Zapoznaj się z lekcją &;Dramat Maryi pod krzyżem…” i wykonaj ćwiczenia. Typ materiału: Lekcja z Epodręcznika Na czym polega szczególna wartość &;Lamentu świętokrzyskiego”? Dowiedz się tego z materiału na stronie Aleklasa.pl. Typ materiału: Tekst Przeczytaj materiał na stornie Aleklasa.pl dotyczący kompozycji utworu. Typ materiału: Tekst
Temat 26. &;Legenda o świętym Aleksym” przykładem średniowiecznego utworu hagiograficznego Uzyskam wiedzę dotyczącą analizy utworu hagiograficznego &;Legenda o świętym Aleksym”. Zapoznaj się z lekcją &;Czy święty może być okrutny?” i wykonaj ćwiczenia. Typ materiału: Lekcja z Epodręcznika Przeczytaj tekst ze strony Aleklasa.pl dotyczący &;Legenda o św. Aleksym”. Typ materiału: Tekst Święty Aleksy średniowiecznym ideałem ascety – scenariusz lekcji z portalu Scholaris.pl. Typ materiału: Scenariusz zajęć Legenda o św. Aleksym jako przykład literatury hagiograficznej – scenariusz lekcji z portalu Scholaris.pl. Typ materiału: Scenariusz zajęć
Temat 27. Jak rozmawiać ze zwierzętami? Jak zrozumieć człowieka? czyli historia Świętego Franciszka z Asyżu Poznam historię świętego Franciszka i jego filozofię życia. Zapoznaj się z materiałem multimedialnym, który ułatwi ci zrozumienie filozofii św. Franciszka z Asyżu. Typ materiału: Lekcja z Epodręcznika Zapoznaj się z materiałem, który przedstawia wątki myśli franciszkańskich w trzech tekstach poetyckich. Typ materiału: Scenariusz zajęć
Temat 28. Kroniki jako literackie świadectwo zamierzchłej przeszłości Poznam historię związaną z powstaniem dziejopisarstwa i jej polskiego reprezentanta – Galla Anonima. Zapoznaj się z fragmentami &;Kroniki polskiej” Galla Anonima. Typ materiału: Tekst Zapoznaj się z materiałem &;Kronika polska Galla tzw. Anonima” i wykonaj ćwiczenia. Typ materiału: Lekcja z Epodręcznika Kroniki jako literackie świadectwo zamierzchłej przeszłości – scenariusz lekcji. Typ materiału: Scenariusz zajęć
Temat 29. Zdanie wielokrotnie złożone i jego funkcje w tekście Rozpoznam typy wypowiedzeń: zdania pojedyncze i złożone oraz ich funkcje i zastosowanie w praktyce językowej. Zapoznaj się z lekcją z Epodręcznika. Wykonaj ćwiczenia. Typ materiału: Lekcja z Epodręcznika Zapoznaj się z lekcją z portalu Scholaris.pl (scenariusz lekcji). Typ materiału: Scenariusz zajęć Zapoznaj się z lekcją z portalu Scholaris.pl (przypomnienie podstawowych wiadomości). Typ materiału: Scenariusz zajęć
Temat 30. O sztuce argumentowania w wypowiedziach i jej funkcji w tekście Poznam retoryczne środki stylistyczne i ich wykorzystanie w wypowiedziach. Zapoznaj się z materiałem, który pomoże ci zrozumieć sztukę argumentowania. Typ materiału: Tekst Zapoznaj się z lekcją z portalu Scholaris.pl. Poznasz funkcjonalne cechy stylu retorycznego. Typ materiału: Scenariusz zajęć Zapoznaj się z tekstem wzorcowej rozprawki. Wyodrębnisz w niej części kompozycyjne, zredagujesz plan dekompozycyjny, poznasz słownictwo nadające tekstowi spójność i zredagujesz plan rozprawki oraz możesz napisać własną rozprawkę. Typ materiału: Scenariusz zajęć
Temat 31. Jak mówić poprawnie i logicznie? – ćwiczenia Poznam skuteczne sposoby budowania komunikatów – logicznych i bez błędów. Logiczne i poprawne budowanie wypowiedzi jest sztuką, której trzeba się nauczyć. Zapoznaj się z lekcją z Epodręcznika. Wykonaj ćwiczenia. Typ materiału: Lekcja z Epodręcznika Materiał pozwoli ci wykonać ćwiczenia dotyczące błędów składniowych. Nauczysz się rozpoznawać błędy składniowe i nazywać mechanizm ich powstawania. Typ materiału: Scenariusz zajęć Zapoznaj się z kryteriami poprawności związków frazeologicznych oraz ćwiczą zasady ich właściwego użycia. Poprzez ćwiczenia gramatyczne utrwalają wiadomości dotyczące kryteriów podziału oraz źródeł, z których pochodzą frazeologizmy. Typ materiału: Scenariusz zajęć Zapoznaj się z tablicą omawiającą kryteria poprawności językowej. Typ materiału: Scenariusz zajęć
Średniowieczny ideał ascety – Legenda o św. Aleksym. Konspekt lekcji języka polskiego
Szkoła średnia, klasa pierwsza, jedna jednostka lekcyjna
TEMAT: Średniowieczny ideał ascety – Legenda o św. Aleksym
CELE LEKCJI:
-OGÓLNY – refleksja nad średniowiecznym wzorcem ascety
-OPERACYJNE – uczeń:
-analizuje i interpretuje „Legendę o świętym Aleksym”
-charakteryzuje Aleksego jako ascetę, umieszcza ten ideał w kontekście pozostałych wzorców osobowych
-zna pojęcia: archaizm, asceza, hagiografia, teocentryzm
-bierze udział w dyskusji
METODY KSZTAŁCENIA:
-metoda problemowa, heureza, elementy wykładu, dyskusja
FORMY ORGANIZACYJNE:
– praca zbiorowa, praca indywidualna
ŚRODKI I MATERIAŁY DYDAKTYCZNE:
-tekst „Legendy o św. Aleksym”
PRZEBIEG LEKCJI
I WSTĘP
Nauczyciel inicjuje dyskusję o współczesnych idolach. Pyta uczniów kto dla nich jest wzorem i stawia problem, jaką idole pełnią rolę w społeczeństwie, możliwe odpowiedzi:
-są uosobieniem marzeń, naśladuje się ich wygląd, sposób bycia, myślenia, motywują do określonego zachowania itd…
Nauczyciel nawiązując do krótkiej dyskusji, przedstawia średniowieczne wzorce osobowe i krótko je charakteryzuje.
Trzy wzorce osobowe – pełniły różne role w społeczeństwie feudalnym i były predestynowane do innych zadań:
-Ideał władcy: np. Bolesław Chrobry
-Ideał rycerza: np. hrabia Roland
-Ideał ascety: np. św Aleksy
II OPRACOWANIE
Następnie nauczyciel informuje że lekcja będzie poświęcona ideałowi ascezy i przedstawia informacje o utworze i wstępnie wyjaśnia termin:
-Tekst anonimowy
-Odwołania do Złotej legendy (XIII wiek- Jakub de Voragine )
-Legenda pochodzi z XV wieku (kult świętych był bardzo popularny)
Następuje ciche przeczytanie tekstu i uczniowie analizują treść wskazując na wyrazy niezrozumiałe (przypomnienie pojęcia archaizmu) i odpowiadają na następujące pytania:
WYMIEŃ BOHATERÓW LEGENDY, KIM SĄ, UZASADNIJ ODPOWIEDŹ CYTATAMI
• Św Aleksy „Ten się w lepsze przygodził”
• Jego rodzice: Eufemijan i Aglijas „Eufamijan jemu dziano/ Wielkiemu temu panu,/A żenie jego dziano Aglijas/ Ta była ubostwu w czas”
• Żona Aleksego: Famijana „K
orej krolewnie Famijana dziano” WYMIEŃ MIEJSCA AKCJI:
min:
• Rzym- pałac Eufamijana „w Rzymie jedno panię było”
• Zamorskie kraje „więc się na morze wezbrał”
• Kościół „więc sam pod kościołem siedział”
• Pod schodami pałacu „tu pod wschodem leżał”
ZREKONSTRUUJ FABUŁĘ I ŻYCIORYS ALEKSEGO:
1. Rodzice Aleksego- bogaci i mocno wierzący proszą Boga o dziecko- ich modlitwy zostają wysłuchane
2. Aleksy od dzieciństwa jest wyjątkowo pobożny i swoimi czynami oraz pobożnością znacznie przewyższa rodziców („ten był oćca barzo lepszy”)
3. Ślub Aleksego i Famijany- mężczyzna opuszcza żonę w dniu ślubu (nie konsumują małżeństwa) i wyrusza „służyć temu cożci jest w niebie”)
4. Aleksy zabiera ze sobą kosztowności, płynie za morze, rozdaje bogactwo biednym
5. Spędza czas pod kościołem jak żebrak
6. Powraca do Rzymu, mieszka 16 lat pod schodami pałacu („każdy nań pomyje, złą wodę lał”), przed śmiercią pisze list o sobie
7. W momencie śmierci same biją dzwony, ciało Aleksego wydobywa piękny zapach- ku niemu zmierzają papież, cesarz, kardynałowie, ale list z zamkniętej dłoni wydobywa żona (nagroda)
Nauczyciel zwraca uwagę na to, że żywot Aleksego zawiera typowe elementy dla biografii świętych średniowiecznych. Wprowadza termin LEGENDY HAGIOGRAFICZNEJ, zaliczana do LITERATURY PARENETYCZNEJ (wychowującej), opowiada o życiu świętych, jest tekstem schematycznym, zawsze ten sam szablon pod który podkładano inne imiona, miejsca itd
WYMIEŃ CECHY CHARAKTERYSTYCZNE POSTĘPOWANIA ALEKSEGO:
-Życie w skrajnym ubóstwie- wyrzeczenie się dóbr materialnych
-Życie w samotności, rezygnacja z bliskich
-Umartwianie ciała (głód, chłód, niewygoda)
-Przyjmowanie ze spokojem obelg od innych
Nauczyciel wprowadza pojęcie ASCEZY: rezygnacji z elementów życia doczesnego i umartwianie ciała dla wiecznego zbawienia (można wspomnieć o znanych ascetach np. św Szymonie Słupniku, św Kindze)
Nauczyciel podejmuje z uczniami rozmowę nt słuszności decyzji Aleksego: czy była sprawiedliwa wobec jego bliskich? Dlaczego dziś dla nas ten problem jest dyskusyjny a nie był taki w średniowieczu?( nawiązanie do światopoglądu, przypomnienie pojęcia teocentryzmu). Następnie prosi uczniów o zestawienie wzorca ascety z rycerzem i królem oraz o odpowiedź na pytanie: dlaczego te trzy wzorce były tak popularne w średniowieczu? (własne refleksje uczniów).
III PODSUMOWANIE
Uczniowie biorą udział w krótkiej dyskusji:Dlaczego w średniowieczu asceza cieszyła się tak wielką popularnością? a następnie piszą na ten temat notatkę.
mgr Karolina Orłowska
Temat: O czym milczy legenda? Opowieść małżonki świętego Aleksego. (czas realizacji 2 lekcje)
Transkrypt
1 Autor: Teresa Renk Temat: O czym milczy legenda? Opowieść małżonki świętego Aleksego. (czas realizacji 2 lekcje) Cele szczegółowe: doskonalenie umiejętności dostrzegania różnic i podobieństw w realizacji tego samego tematu doskonalenie umiejętności redagowania tekstów użytkowych doskonalenie umiejętności wykorzystywania wiadomości o średniowieczu w pracy z tekstem współczesnym doskonalenie umiejętności rozpoznawania wartości etycznych Materiały: podręcznik: Niezwykły żywot świętego Aleksego. Streszczenie, s. 91 K. Iłłakowiczówna, Opowieść małżonki św. Aleksego, s Przygotowanie: Przypomnienie wiadomości o funkcjach znaków interpunkcyjnych: kropki, wielokropka, wykrzyknika itp. Tok lekcji: 1. Przypomnienie pojęcia aluzja literacka. Odszukiwanie w Opowieści… związków treściowych z Legendą o św. Aleksym. Pracę rozpoczynamy od cichej, a następnie głośnej lektury tekstu. Po niej należy wykonać zadanie 2/96 (uwzględniając streszczenie ze s. 91), np. Zdarzenia przejęte z Legendy o św. Aleksym dotyczące: Famijany wyjmuje list z ręki trupa i stąd dowiaduje się, że to Aleksy Aleksego: zamieszkuje w pobliżu rodziców i żony przed śmiercią spisuje historię swojego żebraczego życia jego śmierci towarzyszą niezwykłe wydarzenia m.in. bicie dzwonów, przybycie papieża i cesarza Zdarzenia dopisane przez Iłłakowiczównę dotyczące: Famijany: nie jest przygotowana na odejście męża, nic nie wie o jego planach przez wiele lat i na wiele sposobów poszukuje męża kocha męża i szaleńczo rozpacza z powodu rozłąki z nim widzi to, czego inni nie widzą (anioły stojące na ciele Aleksego, snop światła) w trupie rozpoznaje swojego męża Aleksego: Aleksy nie uprzedza żony o życiu, jakie wybrał, i porzuca ją bez wyjawienia planów
2 Tekst Iłłakowiczówny nawiązuje do średniowiecznej Legendy o św. Aleksym umieszczonym na początku wiersza Objaśnieniem, ale także swoją treścią i formą. Świadome i czytelne odwoływanie się do innego utworu nazywamy aluzją literacką. 2. Określenie celów lekcji. Przypominamy, że dążenie ku świętości było jednym z idealnych wzorów propagowanym przez średniowieczną literaturę parenetyczną. Do tej postawy nawiązuje autorka wiersza. Tłumaczymy uczniom, że istotą tej części zajęć będzie próba odtworzenia przeżyć Famijany, którą mąż porzucił w imię świętości. Jednak celem całej lekcji ma być próba odpowiedzi na pytanie, co Famijana straciła lub zyskała, wiodąc takie życie, jak opisała je Iłłakowiczówna. 3. Redakcja tekstu użytkowego, stwarzanie kontekstu interpretacyjnego. Praca w grupach. Dzielimy klasę na kilkuosobowe grupy. Polecamy uczniom, by sporządzili linię czasu obrazującą życie małżonki św. Aleksego i zaznaczyli na niej przybliżony moment ślubu Famijany ( młoda, piękna, pachnąca ) 1. Następnie prosimy, by napisali następujące teksty, pamiętając, że Famijana jest zakochana w Aleksym (Ja miłująca cię): list z życzeniami ślubnymi jednego z gości weselnych fragment listu pisanego do Famijany przez jej przyszłych teściów fragment z pamiętnika Famijany spisany w przeddzień ślubu. Po odczytaniu i porównaniu prac kilku grup prawdopodobnie wyłoni się obraz Famijany pełnej szczęścia, optymizmu, wiary w pomyślność losu i szczęście małżeńskie, której wszyscy życzą nieustającej miłości małżeńskiej, długich lat życia w dostatku, beztrosce, dobrego zdrowia itp. Podkreślamy, że są to tylko domysły, ale z braku bardziej wiarygodnych danych będziemy operować założeniami. 4. Praca z tekstem, próba odtworzenia przeżyć Famijany. Zwracamy uczniom uwagę, że Famijana cofa się w swym monologu właśnie do chwili, w której wchodzi na nową drogę życia. Analizę tekstu można rozpocząć od przyjrzenia się początkowi wiersza: Zostawiona sama śród nocy Zostawiona to imiesłów przymiotnikowy bierny bohaterka jest zostawiona, wbrew sobie, bez przyzwolenia z jej strony (to tak jakby porzucona, pozostawiona). Słowo to wywołuje takie skojarzenia jak: być zostawionym samemu sobie; zostawić coś na pastwę losu, na pożarcie. Sama to zaimek przymiotnikowy wskazujący, wyrażający i podkreślający pojedynczość, istnienie samotne, bez udziału innych. Połączenie tych słów z okolicznikami śród nocy wywołuje niepokój i strach. Wynik analizy incipitu może stać się pretekstem do tego, by uczniowie skonfrontowali oczekiwania Famijany (które udało się ustalić w czasie pisania pamiętnika, listu itp.) z wnioskami wynikającymi z ćwiczenia, np. 1 Wykonując to ćwiczenie, należy kierować się zdrowym rozsądkiem. Tekst nie podaje, ile lat miała Famijana, wychodząc za mąż.
3 Opuszczenie Famijany przez Aleksego następuje bez jej wiedzy i zgody. Zamiast rozpocząć życie u boku męża, rozpoczyna oczekiwanie. Pierwszej nocy Famijana czeka na męża do rana. Jeszcze nic nie zapowiada tego, że jej oczekiwanie na Aleksego będzie trwało latami. Prosimy, by uczniowie w grupach jak poprzednio na linii życia podmiotu lirycznego zaznaczyli moment, w którym znajduje się Famijana, opowiadając swoją historię, a następnie odszukali w tekście partie, które: obrazują upływ czasu (uczniowie ustalają również funkcję zastosowanych środków artystycznego wyrazu), np. Młoda, piękna, pachnąca potem zimna, twarda, ze zeschłą, pomarszczoną skórą Upływ czasu zaznaczono tu w dwojaki sposób. Po pierwsze użyto zaimka potem, który bezpośrednio wskazuje następstwo czasu. Po drugie świeżości jakby owocu przeciwstawiono zwiędłość (młoda, pachnąca ze zeschłą, pomarszczoną skórą). Pierwsza część frazy to wyliczenie rzeczowników o pozytywnych konotacjach. Druga część frazy (również wyliczenie) nie jest prostym zaprzeczeniem czy przeciwstawieniem pierwszej (wówczas byłoby: młoda, piękna, pachnąca stara, brzydka, śmierdząca), ale treścią niedopowiedzianą, np. skoro potem zimna, to znaczy, że wcześniej była gorąca, namiętna; potem twarda, to wcześniej była uległa, przystępna. Famijana starzeje się w sposób nieubłagany. Mijający czas niszczy jej fizyczną atrakcyjność. I zagasła mi twoja twarz i tysiączne miałeś dla mnie lica Spójnik i nie tylko łączy dwa zdania, ale przez to, że został on w wersie powtórzony, osiągnięto wrażenie sumowania się zdarzeń, co uwydatnia i podkreśla skutek długiej rozłąki. Zacieranie się w pamięci Famijany obrazu Aleksego, to zaakcentowanie upływu czasu. Zwraca uwagę fakt, że bohaterka przywiązuje wagę do wyglądu, fizyczności, zarówno swojej, jak i męża. Cielesność nie jest jej obojętna. wskazują na zachowanie się Famijany zanim nadeszła wieść o świętości Aleksego, np. Czekałam (…), wysyłałam (…) sług i wysyłałam (…) okręty Czynności te wskazują na racjonalne działanie Famijany. wskazują na zachowanie się Famijany po tym, gdy nadeszła wieść o świętości Aleksego, np. Nagromadzenie czasowników w stronie czynnej chwytałam, biegałam, szukałam wskazuje na natężenie działań i aktywność bohaterki, jednak dookreślenie tych czynności (chwytałam się nadziei, biegałam do wróżbitów, szukałam znaków, biłam głową o mur) pokazuje nieracjonalność i rozpaczliwość jej zachowań. Ale Famijana nie szuka duchowego kontaktu z mężem, lecz potrzebuje bliskości męża, jego fizycznej obecności. Po wykonaniu tego ćwiczenia należy ponownie skonfrontować oczekiwania Famijany z rzeczywistością wykreowaną w wierszu.
4 Cała aktywność Famijany skierowana jest na poszukiwanie Aleksego. Nie korzysta z przywilejów, jakie daje jej młodość, uroda, pozycja społeczna. Nie zaznaje szczęścia małżeńskiego (puste posłanie), nie korzysta z prawa, jakie jej daje małżeństwo nie ma rodziny, męża, dzieci. Wraz z odejściem Aleksego odeszła wesołość, kobiecość Famijany (zimna, twarda), a nastały lata oczekiwania, niepewności (wieść głosiła), tęsknoty za ukochanym, rozpaczliwej niemocy. Aby wyraźniej uzmysłowić powody, dla których Famijana ma prawo czuć się nieszczęśliwa, prosimy, by uczniowie w grupach jak poprzednio na linii życia podmiotu lirycznego zakreślili czas, jaki upłynął od dnia ślubu do dnia opowieści (Czekałam na ciebie lat dziesięć, i dwadzieścia i trzydzieści z górą) i przeprowadzili następującą spekulację: Czy trzydzieści lat życia ludzkiego to dużo czy mało? Czy trzydzieści lat oczekiwania na kogoś to dużo czy mało? Czy trzydzieści lat życia bez osoby, która się kocha, to dużo czy mało? Proponujemy, by uczniowie zwrócili uwagę na refreniczność oraz interpunkcję ostatnich wersów każdej strofy. Po krótkim przypomnieniu funkcji, jakie pełnią znaki interpunkcyjne, należy głośno, z właściwą modulacją, przeczytać kilka zwrotek wiersza. Pomoże to odczytać treści emocjonalne wyrażone za pomocą znaków graficznych i w ten sposób dopełni się opis przeżyć Famijany, np. Czwarty wers zawsze jest bezpośrednio skierowany do Aleksego, który jest adresatem monologu. Famijana czuje potrzebę opowiedzenia mu swego losu, momentami wyrażenia pretensji, skargi, chce się wyżalić. Ażeby zamknąć i uogólnić ten etap lekcji, należy postawić pytanie, które będzie jednocześnie tematem lekcji: O czym milczy legenda o świętym Aleksym? Legenda skupia się na opisie drogi Aleksego do świętości, jego cierpieniu, wyrzeczeniu, poświeceniu. Nie wspomina, że wybór, jakiego dokonuje Aleksy, być może krzywdzi innych, że choć cierpi w samotności, nie cierpi sam. Tekst Iłłakowiczówny nie kwestionuje cierpień i poświęcenia Aleksego, ale eksponuje równie niezwykłe, dramatyczne i przepełnione bólem poświęcenie jego żony. 5. Próba ocenienia zysków i strat Famijany. Aby uniknąć porównywania i rozstrzygania, kto bardziej cierpiał Aleksy czy jego żona, można przeprowadzić następujące ćwiczenie (dobrze byłoby, gdyby stało się kontrapunktem w ocenie losów Famijany). Każda z grup zapisuje na kartce jedno pytanie, które zadałaby Famijanie, gdyby ta stanęła przed nimi. Grupa A przekazuje kartkę z pytaniem grupie B, ta swoją kartkę grupie C itd. Następnie każda z grup odpowiada na pytanie, które otrzymała od sąsiadów, posługując się tekstem (cytatem) i interpretując go. Np. na pytanie: Czemu nie rozwiodłaś się z Aleksym? można dać odpowiedź: Ujrzałam na ciele umarłego stojące rzędem anioły… Dzięki temu, że Famijana poświęciła swoje życie i była wierna mężowi, zobaczyła to, co było niedostępne dla innych. Ofiara, jaką poniosła, będąc mu wierną, spowodowała, że część świętości Aleksego spłynęła także i na nią.
5 Wynik tego ćwiczenia prawdopodobnie uświadomi uczniom, że choć Famijana nie zaznała szczęścia, którego mogła oczekiwać, jej cierpienie i poczucie krzywdy zostaje w pewien sposób wynagrodzone. Choć nie dążyła do świętości, dzięki swemu cierpieniu dotyka jej. 6. Praca domowa. Wykonaj zadanie 6/96. *…moje serce rozdarte, rozdarte, ciężkie, ciężkie jak ołów… Napisz monolog, w którym osobie nieznającej średniowiecznych systemów wartości objaśnisz sens przytoczonych słów Famijany. *Gwiazdka oznaczono materiał z poziomu rozszerzonego.
Między miłością do Boga a miłością do bliźniego. Lektura “Legendy o św. Aleksym”.
ELIZA ADAMIEC
FILOLOGIA POLSKA KUL
Lekcja języka polskiego dla klasy pierwszej liceum (przeznaczona na dwie jednostki lekcyjne)
Między miłością do Boga a miłością do bliźniego. Lektura Legendy
o św. Aleksym. Temat lekcji:
Cel główny: zrozumienie i sformułowanie przesłania średniowiecznej legendy
w kontekście jej problemu głównego – tj. umiłowania Boga i bliźniego
Cele operacyjne: uczeń:
– zna treść legendy – potrafi zrekonstruować dzieje Aleksego oraz jego bliskich w oparciu o tekst
– „opanowuje” tekst w jego językowym kształcie, swobodnie porusza się po tekście, odnajduje i cytuje odpowiednie fragmenty
– zna historię tekstu – czas i powstanie utworu
– zna pojęcia: pareneza, hagiografia, legenda (cechy)
– na przykładzie inwokacji legendy, analizy retorycznej tej części, odnosi się do pojęcia literatury i wizji twórcy w wiekach średnich
– dyskutuje o kulcie świętych, formułuje własne spostrzeżenia na temat świętości
– na przykładzie dziejów Aleksego formułuje zasady średniowiecznej ascezy, cnoty bohatera-ascety
– dyskutuje na temat, czy dzieje Aleksego stanowią świadectwo zrozumienia
i urzeczywistnienia Bożego przykazania miłości
– określa postawę Aleksego wobec małżeństwa, sytuuje ją w kontekście średniowiecznej wizji człowieka
– formułuje problem/hipotezę konfliktu miłości do bliskich i do Boga w kontekście wiersza Kazimiery Iłłakowiczówny oraz dyskutuje na ten temat (obrona/oskarżenie)
Metody nauczania: heureza
Formy pracy: indywidualna, grupowa, zbiorowa
Praca z całością tekstu legendy (teksty z objaśnieniami na kilka dni przed lekcją udostępnia uczniom nauczyciel)
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Wprowadzenie:
Nauczyciel inicjuje rozmowę z uczniami na temat świętości:
Czym jest świętość?
Czy jest ona tematem aktualnym współcześnie?
Czy chcielibyście opowiedzieć o świętych, których biografie szczególnie Was poruszyły?
3. Nauczyciel pyta uczniów, jaką wagę w epoce średniowiecza miała idea świętości. To prowadzi z kolei do przypomnienia pojęcia HAGIOGRAFIA oraz PARENEZA. Uczniowie przypominają w tym kontekście o innych średniowiecznych wzorcach osobowych: ideałach rycerza i władcy.
4. Lektura tekstu legendy.
5. Nauczyciel prosi jednego z uczniów o odczytanie informacji na temat powstania, pochodzenia legendy (załącznik I).
6. Nauczyciel zapowiada analizę inwokacji legendy. Prosi uczniów o wydzielenie odpowiedniego fragmentu z tekstu. Następnie uczniowie wspólnie z nauczycielem wyróżniają prośby, które poeta kieruje w inwokacji legendy do Boga, po czym formułują wniosek na temat postawy poety wobec Boga. W celu utwierdzenia się w danej wykładni, konfrontują swe wnioski z fragmentem tekstu A. Lubacha na temat POJĘCIA LITERATURY I WIZJI TWÓRCY W ŚREDNIOWIECZU (załącznik II).
7. W tym momencie następuje nakreślenie głównego problemu obecnego w utworze. Formułują go uczniowie i stanowi to zarazem przejście do celu, jakim jest skonstruowanie życiorysu świętego.
8. Uczniowie w parach rekonstruują dzieje Aleksego od momentu urodzenia do śmierci. To prowadzi ich do sformułowania zasad średniowiecznej ascezy.
9. Nauczyciel wykorzystuje kontekst słów z traktatu O naśladowaniu Chrystusa (załącznik III), aby uczniowie zrozumieli sens powrotu Aleksego do Rzymu. Interpretacja sensu owego powrotu w oparciu o kontekst.
10. Nauczyciel prosi uczniów o określenie postawy Aleksego do małżeństwa oraz nakreślenie postaci Famijany, jej dziejów.
11. Podanie tematu lekcji – a zatem głównego problemu.
12. Nauczyciel wprowadza kontekst współczesny dla legendy. Jeden z uczniów odczytuje głośno wiersz Kazimiery Iłłakowiczówny. Odtwarzają przeżycia Famijany oraz interpretują formułowaną przez nią ostatecznie ocenę postępowania świętego męża. Czas na dyskusję, której moderatorem jest jeden z uczniów.
13. Podsumowanie i wnioskowanie. Uczniowie zapisują własne odpowiedzi na pytania postawione przez nauczyciela:
Czy służba Bogu mogła oznaczać odrzucenie miłości do człowieka?
Czy można powiedzieć, że Aleksy odniósł sukces – czy mówienie o nim w takich kategoriach jest w ogóle możliwe, adekwatne?
Kilkoro z nich odczytuje swoją notatkę.
14. Zadanie pracy domowej, w której nauczyciel prosi o przeczytanie wybranych fragmentów Kwiatków św. Franciszka (jako kontekst pojawić się może też film Święty Franciszek z Asyżu) oraz porównanie żywotów: św. Aleksego i św. Franciszka, uwzględniając: stosunek do drugiego człowieka, sposób wypełniania woli Bożej, stosunek do ciała, stosunek do natury (Vita contemplativa – Vita activa) oraz odpowiedź na pytanie: Czy św. Franciszek był ascetą?
Załączniki:
I
„Najstarsza polska wersja legendy o świętym Aleksym zachowała się w kopii sporządzonej około połowy XV wieku (zabytek przechowywany jest obecnie w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie). Brakuje w niej zakończenia opisującego lamentacje rodziny i pogrzeb świętego ascety. Anonimowy autor, zapewne duchowny pochodzący z Mazowsza, zredagował polski żywot Aleksego w formie wierszowanej (niemal połowa wersów to ośmiozgłoskowce), w oparciu o jeden z nieznanych bliżej przekazów, których setki krążyło wówczas po Europie. Średniowieczną popularność legendy tłumaczy zarówno żywy od X stulecia rozkwit kultu św. Aleksego, jak również ideowa i literacka atrakcyjność opowieści o heroicznym ascecie. Pierwotna wersja legendy o <<Świętym Księciu>> powstała w Syrii w 2. połowie V wieku jako wyraz kształtowania się nowych, ascetyczno-pustelniczych wzorców doskonałości chrześcijańskiej. W najstarszych wersjach bohater legendy zwany jest <
>, w późniejszych zaś przeróbkach greckich i łacińskich – Aleksym (gr. alexis – opieka, wspomożenie)”. [fragment dostępny na stronie: http://staropolska.pl/sredniowiecze/poezja_religijna/sw_aleksy.html]
II
„Obce było dla twórców średniowiecznych pojęcie literatury jako sztuki wyrażającej wyłącznie piękno. Literatura, w ich rozumieniu, o tyle mogła być piękna, o ile służyła wzniosłym celom, a najbardziej wzniosłym – było kierowanie myśli i uczuć czytelnika lub słuchacza ku Bogu. Twórca średniowieczny uważał się więc za rzemieślnika, który
w miarę swoich sił służył piórem ad majorem Dei gloriam (na większą chwałę Bogu). Zasadniczą właściwością literatury była jej programowa użyteczność. […]
Potrzeba spisywania żywotów świętych wynikała z ogromnego ich kultu. Nie tylko każdy człowiek nosił imię, czyli miał za patrona, jakiegoś świętego, ale swojego świętego miała każda wieś, okolica, miasto, dzielnica i państwo. Postać świętego, szczególnie jego szczątki (relikwie), miejsca, gdzie przebywał i poniósł śmierć, przedmioty z nim związane – otoczone były powszechnym kultem. Poza zwykłą czcią wynikającą z uznania dla świątobliwego życia, dają się też dostrzegać bardziej przyziemne cele: święty był
w mniemaniu ludzi średniowiecza, pośrednikiem między Bogiem a człowiekiem”.
[A. Lubach, Literatura polska do początku XIX wieku]III
„Ucieczka nie prowadzi do zwycięstwa; tylko cierpliwością i pokorą, możemy się okazać silniejsi od tych naszych wrogów” (O naśladowaniu Chrystusa).
Bibliografia: (tekst wzorcowo i bardzo dokładnie analizujący legendę, który posłużył mi podczas układania planu lekcji):
Stępień P., Między miłością do Boga a miłością do bliskich – Legenda o św. Aleksym, [w tegoż:]
Z literatury religijnej polskiego średniowiecza. Studia o czterech tekstach: Kazania na dzień św. Katarzyny, Legenda o św. Aleksym, Lament Świętokrzyski, Żołtarz Jezusow, Warszawa 2003.
LEGENDA O ŚW. ALEKSYM
LEGENDA
O ŚW. ALEKSYM
ASCEZA
asceza
1. «umartwianie się w celu osiągnięcia doskonałości lub zbawienia duszy»
2. «wyrzeczenie się przyjemności i wygód»
3. «prostota i oszczędność wyrazu, surowość formy»
/Słownik języka polskiego PWN/
HAGIOGRAFIA
hagiografia
«dział piśmiennictwa kościelnego obejmujący żywoty świętych oraz legendy o nich»
/Słownik języka polskiego PWN/
LITERATURA PARENETYCZNA
literatura parenetyczna «utwory upowszechniające wzorce osobowe, np. ascety, ziemianina lub dworzanina»
/Słownik języka polskiego PWN/
LEGENDA
legenda
1. «opowieść dotycząca życia świętych i bohaterów lub jakichś wydarzeń historycznych, nasycona motywami fantastyki i cudowności»
/Słownik języka polskiego PWN/
Legenda o świętym Aleksym, jeden z najsłynniejszych średniowiecznych żywotów świętych, to typowe dzieło hagiograficzne. Anonimowy autor polskiej wersji, która zachowała się w rękopisie z XV w. liczącym 241 wersów, nie wzorował się bezpośrednio na tekście Złotej legendy, o czym świadczy rozbudowanie wątku Famijany – małżonki Aleksego. Losy syna Eufamijana opisał jednak zgodnie ze schematem obowiązującym w większości legend hagiograficznych. Narodzinom świętego, zapowiadanym przez specjalne znaki, nierzadko towarzyszą cuda, w które obfituje również całe jego dalsze ascetyczne życie, poświęcone służbie Bogu, modlitwie i umartwianiu się. Także ze śmiercią świętego wiążą się niecodzienne wydarzenia (w chwili, gdy umiera, rozbrzmiewają wszystkie dzwony w Rzymie, jego martwe ciało zaczyna wydzielać niezwykłą woń, wielu chorych uczestniczących w pogrzebie zdrowieje). Teksty hagiograficzne w wiekach średnich pełniły przede wszystkim funkcje dydaktyczne. Aby je uatrakcyjnić, często eksponowano wątki sensacyjne, dramatyczne sytuacje, nadprzyrodzone zjawiska, cuda lub drastyczne opisy męczeństwa bohaterów.
Współczesny człowiek odzwyczaił się od pewnych terminów i pojęć, które kojarzą mu się z zamierzchłymi czasami lub mniszym życiem bielańskich kamedułów. Duchowość katolicka nigdy jednak nie odżegnała się od ascezy, która stanowi jej integralną część. Potrzeba zatem przypomnienia znaczenia i potrzeby jej praktykowania w codziennym życiu.
Asceza czyli…
Pochodzenia słowa „asceza” należy doszukiwać się w greckim czasowniku askeo – obrabiać, artystycznie kształtować, ćwiczyć, trenować. Odpowiednikiem tego słowa w formie rzeczownikowej jest askesis – ćwiczenie, trening, praktykowanie; lub asketes – człowiek biegły, wyćwiczony w danej dziedzinie, uprawiający sztukę, wykonujący zawód. Asceza jawi się wiec jako zespół ściśle ze sobą powiązanych elementów, które składają się na codzienny stały wysiłek (ćwiczenie), w celu zdobycia określonej sprawności religijno-moralnej. W praktyce asceza wymaga od człowieka wyrzeczenia, nieustannego przezwyciężania samego siebie i własnych słabości, a także dążenia do dobra. Stąd w rozumieniu ascezy istnieje pewne rozróżnienie. Można ją zatem ujmować w szerszym i węższym znaczeniu: szersze związane jest z praktykowaniem umartwienia i wyrzeczenia w celu osiągnięcia określonego dobra; węższe – sprowadza się do osiągnięcia cnoty lub oznacza samo wyrzeczenie i umartwienie.
Asceza jest dążeniem człowieka do osiągnięcia konkretnego dobra, poprzez codzienne praktykowanie różnych form ćwiczenia własnego ducha (wyrzeczenie i umartwienie).
Chrześcijańskie rozumienie ascezy
Chrześcijańskie rozumienie ascezy bazuje przede wszystkim na fakcie śmierci i zmartwychwstania Chrystusa, dzięki któremu człowiek w chrzcie staje się nowym stworzeniem. Działanie łaski sakramentalnej obmywa go z brudu grzechu i czyni w nim wszystko nowe. Na tym poziomie całe działanie przypisane jest Bogu, który wychodzi do człowieka ze swoją miłosną inicjatywą.
Inicjatywa Boga w chrzcie domaga się od człowieka odpowiedzi, którą daje on przez całe swoje życie. W tym rozumieniu asceza jest naśladowaniem Chrystusa, które przejawia się w zadawaniu śmierci grzechowi (sens negatywny) oraz zdobywaniu cnót (sens pozytywny). Oba poziomy działania wymagają ścisłej współpracy człowieka z łaską Bożą. Wprawdzie człowiek nie jest w stanie sam się zbawić, to jednak życie duchowe zakłada obecność ascezy w jego życiu (por. KKK 2015), gdyż te działania są najwłaściwszą odpowiedzią na Boże działanie. Specyfika chrześcijańskiego rozumienia ascezy polega zatem na integralności, ponieważ cały człowiek podlega ascezie i dąży w ten sposób do zjednoczenia z Chrystusem, który nie odnosi się do zdobycia tylko jednej wartości czy cnoty, lecz zmierza do całkowitego uświęcenia istoty ludzkiej.
Elementy ascezy
W ascezie chrześcijańskiej można wyróżnić trzy elementy: bezwarunkowe przylgnięcie do Chrystusa (asceza wiary), wierne podążanie za Nim (asceza krzyża) i dążenie do pełnego uczestnictwa w Jego misterium (asceza eschatologiczna). Asceza wiary polega na tym, że człowiek winien posłuszeństwo Bogu (por. DV,5) i podejmuje wysiłek zawierzenia Mu we wszystkich sprawach dnia codziennego, przyjęcia wszystkich Jego sądów, zgody na Jego plan wobec świata i siebie, a także związanych z tym cierpień, a nawet śmierci. Asceza krzyża to pójście za Chrystusem i codzienne dźwiganie własnego krzyża (por. Mt 16,24). Nauczanie Chrystusa wskazuje, że istotą podążania za Mistrzem z Nazaretu jest złożenie z siebie całopalnej ofiary za zbawianie własne i całego świata. Życie każdego człowieka jest ciągłym pielgrzymowaniem do niebieskiej ojczyzny (por. Hbr 11,10). Asceza eschatologiczna otwiera człowieka na nadzieję życia wiecznego, gotowość przyjęcia Bożego wezwania oraz stawia go w gotowości na przyjście Pana. Ta troistość chrześcijańskiego rozumienia ascezy, ukazuje wszystkie najistotniejsze jej elementy.
Asceza ciała
Ten poziom ascezy przeważnie nie jest doceniany we współczesnej formacji duchowej. Możemy mówić tu o dwóch poziomach ascezy ciała: biernym, gdy przyjmujemy niedogodności codziennego życia, i czynnym, gdy dobrowolnie podejmujemy jakieś formy pokuty i umartwienia.
W średniowieczu umartwienie ciała odgrywało istotną rolę w duchowości chrześcijańskiej. Dziś jednak większy nacisk kładzie się na wewnętrzne formy. Asceza ciała zawsze powinna swe zewnętrzne formy czerpać z wnętrza lub kierować się ku wewnętrznemu doświadczeniu. Wszelkie formy ascezy cielesnej muszą być pod ścisłą kontrolą kierownika duchowego i wymagają roztropności, by nie popaść w jakieś formy dewiacji. Aby prawidłowo oceniać formy umartwienia ciała, zawsze należy mieć odniesienie do Wcielenia Jezusa Chrystusa, dla którego ciało stało się narzędziem naszego zbawienia i uświęcenia.
Ta najchętniej podejmowana przez współczesnego człowieka forma ascezy, często polega na odmawianiu sobie jakiejś wartości. Tymczasem asceza ciała winna być formą „uderzenia” w ten obszar ciała, który sprawia nam największy problem. A zatem, jeśli mamy problem z naszym językiem – plotkujemy i obmawiamy innych, to powinniśmy praktykować milczenie. Jeśli naszą zmorą jest pożądliwe spojrzenie i wścibska ciekawość, to trzeba porzucić podglądactwo. Jeśli lubimy słuchać plotek, złych nowin, przeklinamy, to powinniśmy unikać złego towarzystwa i psutych rozmów.
Asceza świata
Żadne doczesne dobra nie są w stanie zaspokoić pragnień człowieka, a oddanie swego życia na wyłączną „służbę” pomnażania dóbr materialnych sprawia, że człowiek zaczyna odczuwać coraz większą pustkę i niezadowolenie. Samo posiadanie bowiem nie jest w stanie zrealizować ludzkiego „być”. Stąd swoisty kult posiadania uderza bezpośrednio w fundamentalne powołanie człowieka. Konieczna jest zatem asceza, która sprawi, że człowiek uzna kruchość tego świata i stanie wobec niego z pewną dozą rezerwy i dystansu. Roztropność podpowiada, by do realizacji tej formy ascezy podchodzić indywidualnie. Nie każde bowiem zaangażowanie w postęp cywilizacji, sprawiedliwość społeczną czy inne cnoty teologalne (wiara, nadzieja i miłość), są bezinteresownym darem Boga. Wszystko zależy od jednostkowego powołania człowieka i jego sytuacji życiowej i uwarunkowań, w jakich się znajdue. Właściwa hierarchia wartości i potrzeba wyrzeczeń są jednak koniecznym wymogiem we wszystkich formach życia chrześcijańskiego.
Asceza modlitwy
Każda modlitwa wymaga wytrwałego wysiłku, a w modlitwie człowiek zdany jest wyłącznie na Boga. Między działalnością apostolską a modlitwą istnieje ścisła zależność: apostoł musi promieniować Bożą dobrocią, czego bez ducha modlitwy nie może osiągnąć. Modlitwa zaś wymaga ascetycznego wysiłku. Asceza w odniesieniu do modlitwy zmierza do wewnętrznej harmonii oraz do zewnętrznego uporządkowania. Modlitwa potrzebuje odpowiedniej ilości czasu, właściwego miejsca oraz wewnętrznej i zewnętrznej ciszy. Ponadto domaga się oczyszczenia serca i umysłu z niewłaściwych przywiązań i namiętności, które nieustannie dają znać o sobie.
***
Chrześcijańska wizja ascezy obejmuje wszystkie dziedziny ludzkiego życia: ma odniesienie do życia ekonomicznego, spraw materialnych i relacji do otaczającej człowieka rzeczywistości. Owa pełność odniesień przekłada się na wielość różnych form ascezy, którymi człowiek może objąć poszczególne elementy życia.
Jerzy Szyran OFMConv
Artykuł ukazał się z numerze 2/2017 dwumiesięcznika franciszkańskiego „Posłaniec św. Antoniego z Padwy”. Zapraszamy na stronę pisma: www.poslaniecantoniego.pl.
hagiografia [gr. hágios ‘święty’, gráphein ‘pisać’], dział piśmiennictwa chrześc. obejmujący żywoty świętych oraz historię i badania nauk. tego piśmiennictwa.
Pierwowzorem chrześcijańskiej hagiografia była gr. aretologia (tj. rozwijająca się w okresie hellenistycznym literatura opisująca niezwykłe czyny, zwłaszcza gr. bóstw); do pierwszych chrześc. dzieł hagiograf. zalicza się pisma Euzebiusza z Cezarei, Vita Antonii Atanazego Wielkiego z IV w. oraz prace pustelników syr.-palestyńskich z V w. (Historia lausiaca, Vitae Patrum); z późniejszego okresu szczególnie jest znana średniow. Złota legenda Jakuba de Voragine; bogate piśmiennictwo hagiograf. rozwinęło się też w okresie kontrreformacji; kryt. badania nad źródłami hagiograf. prowadzili m.in.: w XVI w. C. Baronius, H. Rosweyde, J. Bolland (bollandyści), w XVII w. zwłaszcza Th. Ruinart i L.S. Le Nain de Tillemont; współcześnie za gł. hagiografa uważa się belg. zakonnika H. Delehaye’a. W Polsce hagiografia należy do najstarszych dziedzin piśmiennictwa (Żywot św. Wojciecha z XI w.); najpopularniejszy zbiór: Żywoty świętych P. Skargi (1579).
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/hagiografia;3909440.html
Pareneza dosłownie oznacza pouczenie.
Literatura parenetyczna to literatura propagująca wzory postępowania, ideały modne i uznawane w danej epoce.
Wzorce parenetyczne to wzory osobowe, postacie godne naśladowania, skupiające cechy wzorowe, pożądane, idealne.
Literatura średniowieczna zarysowuje portrety: idealnego władcy, rycerza i ascety. To utwory parenetyczne decydują o dydaktycznym charakterze epoki, lecz nie są charakterystyczne tylko dla epoki średniowiecza. W renesansie spotkamy następne wzorce: dworzanina, ziemianina, patrioty, późniejsze epoki także obfitują w dzieła pouczające odbiorcę, jak ma postępować. Późniejsze epoki także obfitują w dzieła pouczające odbiorcę.
Warto wspomnieć także o postawie św. Franciszka z Asyżu. To także wzór parenetyczny – model wiary radosnej, pełnej miłości do bliźnich, do natury, do świata. Można zaryzykować twierdzenie, że jest to swoisty wariant wzoru świętego, uniwersalny, wciąż aktualny – kontynuowany np. przez współczesnego nam ks. Jana Twardowskiego w jego poezji.
Wzorce parenetyczne (godne naśladowania postacie literatury)
Wzór władcy
Przykłady:
król Karol Wielki;
król Artur;
Bolesław Chrobry;
Bolesław Krzywousty.
Jest mądry, pobożny, odważny, waleczny, dumny, przebiegły, ale i miłosierny dla poddanych.
Wzór świętego
Przykłady:
święty Aleksy;
święty Jerzy walczący ze smokiem;
święty Szymon Słupnik;
święta Kinga.
Charakteryzują ich: pobożność, dążność do ubóstwa, umartwiania ciała, poświęcenie myśli Bogu, pragnienie rezygnacji z dóbr doczesnych i medytacji.
Wzór rycerza
Przykłady:
Roland z Pieśni o Rolandzie;
Tristan z Dziejów Tristana i Izoldy;
bohaterowie Opowieści okrągłego stołu, np. Lancelot.
Jest pobożny, honorowy, wierny kodeksowi rycerskiemu: Bogu, władcy i damie swego serca; szlachetny, odważny, waleczny; dąży do mistrzostwa w rycerskim rzemiośle.
W średniowieczu czytano głośno (na przykład zakonnikom spożywającym w milczeniu posiłki) umoralniające żywoty świętych, które opisywały cuda przez nich czynione lub doświadczane.
Z czasem pod określeniem „legenda” zaczęto rozumieć opowieść z zamierzchłej przeszłości nasyconą wątkami cudownymi, fantastyką.
Informacje podstawowe:
Legenda o św. Aleksym, wydawana też pod tytułem Vita sancti Allexii rikmice. Pierwsze wersje Legendy o św. Aleksym powstały prawdopodobnie już w V w. n.e. Polska wersja pochodzi z XV w.
W średniowieczu popularne były zbiory podań o świętych, tzw. żywoty świętych. Najsłynniejszym jest Złota legenda Jakuba de Voragine z ok.1255 roku.
Posłuchaj podcastu- kliknij TUTAJ
Najstarsza polska wersja legendy o świętym Aleksym zachowała się w kopii sporządzonej około połowy XV wieku (zabytek przechowywany jest obecnie w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie). Brakuje w niej zakończenia opisującego lamentacje rodziny i pogrzeb świętego ascety. Anonimowy autor, zapewne duchowny pochodzący z Mazowsza, zredagował polski żywot Aleksego w formie wierszowanej (niemal połowa wersów to ośmiozgłoskowce), w oparciu o jeden z nieznanych bliżej przekazów, których setki krążyło wówczas po Europie. Średniowieczną popularność legendy tłumaczy zarówno żywy od X stulecia rozkwit kultu św. Aleksego, jak również ideowa i literacka atrakcyjność opowieści o heroicznym ascecie. Pierwotna wersja legendy o “Świętym Księciu” powstała w Syrii w 2. połowie V wieku jako wyraz kształtowania się nowych, ascetyczno-pustelniczych wzorców doskonałości chrześcijańskiej. W najstarszych wersjach bohater legendy zwany jest “Mężem Bożym”, w późniejszych zaś przeróbkach greckich i łacińskich – Aleksym (gr. alexis – opieka, wspomożenie). Jest on więc w istocie postacią anonimową, więcej – na poły legendarną. Jego żywot urzeczywistnia ideał świętości tzw. wyznawcy – człowieka stanu świeckiego, który całym swoim życiem dąży do świętości zachowując bezwzględną wierność nakazom Chrystusa.
Jak głosi syryjska opowieść o Mężu Bożym, miał on wieść żywot w Edessie jako żebrak zbierający przed kościołem jałmużnę, którą rozdawał potem innym ubogim. Przed śmiercią wyjawił kościelnemu, że jest synem zamożnego Rzymianina, a z domu uciekł, by uniknąć zaplanowanego przez ojca małżeństwa. Ta nieskomplikowana opowieść rozprzestrzeniła się wkrótce po całej Europie, obrastając stopniowo w nowe, legendarne szczegóły. W wieku X kult św. Aleksego pojawił się w Rzymie, a stąd zaczął promieniować na całą Europę. W oparciu o łacińską, kanoniczną (a więc uznaną przez Kościół za oficjalną) wersję żywotu św. Aleksego powstały wkrótce liczne jego tłumaczenia i przeróbki na języki narodowe: we Włoszech, Francji, Niemczech, na Słowiańszczyźnie. W Polsce kult Aleksego zaszczepił zapewne już w X stuleciu św. Wojciech, a o jego dalszym u nas rozwoju świadczy najdobitniej poświęcenie jednej z najwspanialszych romańskich świątyń – kolegiaty w Tumie pod Łęczycą – Matce Bożej i św. Aleksemu (w XII wieku).
Równie wymownym, choć o wiele późniejszym świadectwem kultu świętego ascety w średniowiecznej Polsce jest rodzima wersja legendy. Pośród dawniejszych historyków literatury nie cieszyła się ona zbyt dobrą opinią – zarówno jako dzieło literackie, jak i z uwagi na propagowany wzorzec życia. Tak np. Julian Krzyżanowski uważał ją za “ponury produkt klasztornej kultury syryjskiej”, zaś Stefan Wierczyński zarzucał polskiej przeróbce “brak oryginalności i natchnienia, wzniosłości i uczuciowości, niski poziom poetycki, chropowatość stylu i języka” itp. Dyskredytacja wartości ideowej i literackiej utworu szła często w parze z instrumentalnym jego traktowaniem w szkole; np. podręczniki licealne z lat 50-tych zalecały nauczycielowi takie poprowadzenie analizy legendy, by “uczniowie mogli dojść do wniosku, że ascetyczne życie Aleksego na nic się nie przydało, było raczej źródłem nieszczęść, troski jego bliźnich – żony, rodziców”. Opinie tego rodzaju należą już na szczęście do przeszłości. Badania ostatnich lat udowodniły, że polska Legenda nie tylko kryje w sobie autentyczne walory ideowo-religijne, ale także posiada niepoślednią wartość literacką.
Obejrzyj prezentację przygotowaną w serwisie Humaniści w ZSOiZ- kliknij TUTAJ
Zapoznaj się z tekstem lektury- kliknij TUTAJ
Jan Ptaśnik
Legendy o ascezie (fragmenty)
Żywoty świętych średniowiecznych to prawdziwie cudne perły literatury religijnej. Jakaż głębia uczucia cechuje tych czasem bezimiennych autorów, kiedy w słowach prostych, a przecież podniosłych i pełnych nabożnej wiary, malują niebiańskie cnoty swych bohaterów; z jakąż bujną fantazją poetycką odtwarzają ich wizje i sny prorocze. Szczerym złotem pobożnego natchnienia pisane są owe święte legendy, zwłaszcza jeżeli autor nie posiadał zbytniego oczytania w literaturze klasycznej i jej szablonem się nie przejmował, ale za to sam prowadził i wielbił takie życie właśnie, jakie opisywał. Z głębi wierzącego serca płynęły wówczas jego płomienne słowa, żar pobożności wlewając w serce czytelnika. A im dawniej żył jego święty bohater, tym większym natchnieniem go przejmuje jego świętość, każe mu takie życie prowadzić i takie czyny spełniać, o jakich nie odważyłby się pomyśleć pisarz współczesnego żywota. […]
Narodzinom świętego zawsze towarzyszą jakieś szczególne znaki i cuda. Więc matce św. Wilibroda zdaje się, że świetlany kamień z księżyca wpadł jej w usta i wnętrze jej rozświetlił, w dojrzalszych już latach będąca matka św. Lioby śni, że potężny dzwon swym brzmieniem pierś jej rozsadza; wśród rozpaczliwych usiłowań budzi się i w tej chwili przychodzi na świat przyszła święta. […] Już młode lata wskazują na przyszłą świętość. Każdy święty szybciej dojrzewa aniżeli inny człowiek. Jeżeli Chrystus w dwunastym roku życia w świątyni z uczonymi o sprawach Bożych rozmawiał i nawet ich pouczał, to św. Bonifacy już w piątym roku klerykom zadaje różne mądre pytania. Święte od samego dzieciństwa nie lubią płochych zabaw, opowieści i bajek, wolą spędzać czas na modlitwie w kościele, do którego się nieraz nocą po kamienistej drodze boso udają. […]
Pokora, miłość do chorych i ubogich winna cechować świętego. Z jakąż litością odnosiła się św. Kinga do chorych. Własnymi szaty ciecz płynącą z ich wrzodów ścierała, własnymi rękami rany ich obwiązywała. Towarzyszki świętej księżniczki patrzyły na to z odrazą i strachem. Wprost jej mówiły, że nie będą z nią jadać ani rozmawiać, ani w ogóle w jej towarzystwie przebywać, jeżeli nie przestanie z trędowatymi się stykać. Z uśmiechem przyjmowała św. Kinga owe wyrzuty swych towarzyszek, a najbardziej wzburzoną spośród nich pocałunkiem obdarzyła. […]
Święty nie powinien dbać o dobra doczesne, lecz wszystko między ubogich rozdzielać; zwłaszcza pieniądza wystrzegać się musi, nie wiadomo bowiem, z jakich źródeł pochodzi. Brat Mikołaj z Wielkiego Koźmina, benedyktyn na Łysej Górze (zm. 1490), jako przeor otrzymał od jakiegoś księdza dukata; złożył go natychmiast w kasie klasztornej, mimo to przez 20 lat uczuwał w ręce wielki ból. Zapytał się diabła siedzącego w opętanym człowieku o przyczynę niezrozumiałego dla siebie bólu, na co diabeł mu odpowiedział, że ów dukat pochodził z pieniędzy nieuczciwie nabytych. […]
Największą jednak zaletą każdego świętego była cnota czystości. „Kto dziewictwo zachowuje, Boga naśladuje” – mówiono w owych czasach. Opat Guibert przestrzega mnichów, żeby nie ufali zbytnio swojej cnocie, nie otwierali oczu na piękność kształtów niewieścich, strzegli się rozmów z kobietami, a zwłaszcza unikali ich dotknięcia. […]
Jeżeli święty zdobywa upragnioną palmę męczeństwa, to żywoty, dużo później powstałe aniżeli śmierć męczeńska nastąpiła, każą mu ją również przyjmować ze spokojem i pogodną radością […]. Więc święty Wojciech w Żywocie napisanym przez Kanapariusa zagrzewa swoich towarzyszy do wytrwałości, mówiąc: „Bracia, nie smućcie się… bo cóż może być lepszego i co piękniejszego, jak słodkie życie najsłodszemu Jezusowi ofiarować” […]
Nadzwyczajne znaki w nierozdzielnej łączności pozostają ze śmiercią świętego. Kiedy ciało św. Salomei przez 7 dni w kościele klasztoru w Skale leżało, niezwykle przyjemna woń unosiła się w powietrzu i prawdziwą rozkosz sprawiała obecnym, a nawet jeszcze w 8 miesięcy potem przy przenoszeniu zwłok świętej do Krakowa ostry zapach rozchodził się dokoła, z ciała jej spływał dziwnej słodyczy, o dziwnie rozkosznej woni olej, którym chorzy się namaszczali i odzyskiwali zdrowie. Tak samo w chwili śmierci św. Kingi cudownego aromatu woń orzeźwiła obecne siostry i braci zakonnych, ciało jej zabłysło dziwną bielą. Wiele osób na własne oczy widziało, jak dusza świętej do nieba wzlatywała. […]
Wskaż wszystkie poprawne odpowiedzi.
a) Które cytaty z Legend o ascezie mogłyby być wykorzystane do charakterystyki bohatera Legendy o świętym Aleksym?
A. „Pokora, miłość do chorych i ubogich winna cechować świętego”.
B. „Największą jednak zaletą każdego świętego była cnota czystości”.
C. „Narodzinom świętego zawsze towarzyszą jakieś szczególne znaki i cuda”.
D. „Nadzwyczajne znaki w nierozdzielnej łączności pozostają ze śmiercią świętego”.
E. „Święty nie powinien dbać o dobra doczesne, lecz wszystko między ubogich rozdzielać”.
F. „Jeżeli święty zdobywa upragnioną palmę męczeństwa, to żywoty […] każą mu ją również przyjmować ze spokojem i pogodną radością”.
b) Uzupełnij zdanie, tak aby było prawdziwe. Wpisz w lukę odpowiedni wyraz.
Rzeczownik święty, którego używa Jan Ptaśnik w odniesieniu do osób umartwiających swe ciało, aby osiągnąć zbawienie, można zastąpić rzeczownikiem ……………………..
Złota legenda
Żywoty świętych cieszyły się w średniowieczu ogromną popularnością. Najsłynniejszym zbiorem opowieści hagiograficznych była Złota legenda (łac. Legenda aurea), dzieło dominikanina Jakuba de Voragine [woradżine], powstałe ok. 1255 lub 1266 r. Kodeksy rękopiś- mienne z tekstem utworu należą do najliczniej zachowanych i najwspanialszych zabytków średniowiecznej sztuki iluminatorskiej (do naszych czasów przetrwało ich ponad 1000). Złota legenda, zawierająca początkowo kilkanaście kazań i ponad 170 żywotów świętych, wywarła wielki wpływ na późnośredniowieczną literaturę. Tekst naśladowano i tłumaczono we wszystkich niemal krajach Europy, także w Polsce. Wśród przedstawionych przez autora opowieści można również odnaleźć dzieje św. Aleksego.
U schyłku średniowiecza bardzo popularny był kult świętych. Ich wizerunki silnie oddziaływały na zmysły wiernych i przypisywano im wielką moc. Na przykład codzienne oglądanie rzeźb lub obrazów przedstawiających św. Krzysztofa miało zapewnić ochronę przed niespodziewaną śmiercią. Niektóre ujęcia postaci świętych szokują dziś naturalizmem i makabrycznością – św. Dionizego ukazywano zwykle z obciętą głową, którą trzymał pod pachą.
ZADANIA
1
5$
15$
2
3
4
5$
5
5$
6
5$
12
5$
7
5$
8
5$
9
5$
10
5$
11
5$
Powiedz, kto, do kogo i w jakim celu zwraca się w apostrofie rozpoczynającej legendę.
Stwórz plan wydarzeń Legendy o świętym Aleksym. Zapisz przy odpowiednich punktach wymienione cechy legendy hagiograficznej.
cierpienie i umartwianie się świętego, cuda towarzyszące narodzinom, cuda towarzyszące śmierci, czystość świętego
Utwór Wydarzenia Cechy legendy hagiograficznej W Rzymie jedno panię było, Coż Bogu rado służyło. […] Eufemijan jemu dziano Wielkiemu temu panu, A żenie jego dziano Aglijas; Ta była ubostwu w czas.
Był wysokiego rodu, Nie miał po sobie żadnego płodu. Więcci jęli Boga prosić, Aby je tym darował, Aby jim jedno plemię dał; Bog tych prośby wysłuchał. A gdy się mu syn narodził, Ten się w lepsze przygodził: Więcci mu zdziano Aleksy, Ten był oćca barzo lepszy.
Ten więc służył Bogu rad. Iże był star dwadzieścia, k temu cztyrzy lata, Więc k niemu rzekł ociec słowa ta: Miły synu! Każę tobie, Pojimże jekąć żonę sobie; […] Syn odpowie oćcu swemu: […] Cokole mi chcesz kazać, Po twej woli ma się to stać. A więc mu cesarz dziewkę dał […]
A gdy się z nią pokładał, Tej nocy z nią gadał; Wrocił zasię pirścień jej, A rzekł tako do niej: Ostawiam cię przy twym dziewstwie, Wroć mi ji, gdy będziewa oba w niebieskim krolestwie; Jutroć się bierzę od ciebie Służy[ć] temu, cożci jest w niebie; […]
A jeko za jutra wstał, Od obiada się precz brał; […] Nabrał sobie śrebra, złota dosyć, Co go mogł piechotą nosić; Więc się na morze wezbrał, A ociec w żałośc[i] ostał. […] Więc to święte plemię Przyszło w jednę ziemię. Rozdał swe rucho żebrakom, Śrzebro, złoto popom, żakom.
Więc sam pod kościołem siedział, A o jego księstwie nikt nie wiedział. Więc to zawżdy wstawał reno Ano kościoł zamkniono; Więc tu leżał podle proga, Falę, proszę swego Boga Ano z wirzchu szła przygoda, Niegdy mroz, niegdy woda. […]
A gdy do Rzymu przyjał, Bogu dziękował, Iż ji do ziemie przygnał, A rzekąc: Już tu chcę cirzpieć, Mękę i wszytki złe file imieć U mego oćca na dworze, Gdzieżeśm nie przebył za morze. […] Tu pod wschodem leżał Każdy nań pomyje, złą wodę lał A leżał tu sześćnaćcie lat Wszystko cirzpiał prze Bog rad; […]
A więc gdy już umrzeć miał, Sam sobie list napisał I ścisnął ji twardo w ręce, Popisawszy swoje wszytki męki, I wszytki skutki, co je płodził, Jako się na świat narodził.
A gdy Bogu duszę dał, Tu się wielki dziw stał: Samy zwony zwoniły, Wszytki, co w Rzymie były. Więc się po nim pytano, Po wszytkich domiech szukano; Nie mogli go nigdzie najć, A wżdy nie chcieli przestać.
Jedno młode dziecię było, To im więc wzjawiło, A rzekąc: Aza wy nie wiecie o tym Kto to umarł? Jać wam powiem: U Eufamijanać leży, O jimże ta fała bieży; Pod wschodem ji najdziecie, Acz go jedno szukać chcecie. […]
Kogokole para zaleciała Od tego świętego ciała, Ktory le chorobę miał, Natemieści[e] zdrow ostał; […]
Chcieli mu list z ręki wziąć, Nie mogli go mu wziąć; Ani cesarz, ani papież, Ani wszytko kapłaństwo takież, I wszytek lud k temu, Nie mogł rozdrzeć nicht ręki jemu. Więc wsztcy prosili Boga za to, Aby jim Bog pomogł na to, By mu mogli list otjąć, […] Jedno przyszła żona jego, A ściągła rękę do niego, Eż jej w rękę wpadł list, Przeto iż był jeden do drugiego czyst. […]
Na podstawie tekstu scharakteryzuj rodziców św. Aleksego.
Na podstawie znajomości Legendy o św. Aleksym ułóż cytaty w odpowiedniej kolejności
FRAGMENT…….. Z 12 FRAGMENT…….. Z 12 FRAGMENT…….. Z 12 Bog tych prośby wysłuchał. A gdy się mu syn narodził, Ten się w lepsze przygodził: Więc-ci mu zdziano Aleksy, Ten był oćca barzo lepszy. Ten więc służył Bogu rad. Iże był star dwadzieścia, k temu cztyrzy lata, Więc k niemu rzekł ociec słowa ta: Miły synu! Każę tobie, Pojimże jekąć żonę sobie; […] A gdy Bogu duszę dał, Tu się wieliki dziw stał: Samy zwony zwoniły, Wszytki, co w Rzymie były. Więc się po nim pytano, Po wszytkich domiech szukano; Nie mogli go nigdzie najć. A wżdy nie chcieli przestać. Jutroć się bierzę od ciebie Służy[ć] temu, cożci jest w niebie; […] Tedyć ja już w drodze będę. Miła żono! każę tobie, Służy Bogu w każdej dobie, Ubogie karmi, odziewaj; Swych starszy nigdy nie gniewaj; […] FRAGMENT…….. Z 12 FRAGMENT…….. Z 12 FRAGMENT…….. Z 12 Legenda o św. Aleksym W Rzymie jedno panię było, Coż Bogu rado służyło, A miał barzo wielki dwor, Procz panosz trzysta rycerzow, […] Był wysokiego rodu, Nie miał po sobie żadnego płodu, Więcci jęli Boga prosić, Aby je tym darował, Aby jim jedno plemię dał; Bog tych prośby wysłuchał. A jeko zajtra wstał, Od obiada się precz brał; […] Nabrał sobie śrzebra, złota dosyć, Co go mogł piechotą nosić; Więc się na morze wezbrał, A ociec w żałośc[i] ostał, […] Rozdał swe rucho żebrakom, Śrzebro, złoto popom, żakom. Więc sam pod kościołem siedział, A o jego księstwie nikt nie wiedział. […] Więc tu papież z kardynały, Cesarz z swymi kapłany, Szli są k niemu z chorągwiami; Zwony wżdy zwonili sami; Tu więc była ludzi siła, Silno wielka ciszczba była. Kogokole para zaleciała Od tego świętego ciała, Ktory le chorobę miał Natemieści[e] zdrow ostał; […] FRAGMENT…….. Z 12 FRAGMENT…….. Z 12 FRAGMENT…….. Z 12 A gdy do Rzyma przyjał, Bogu dziękował, Iż ji do ziemie przygnał […]. Potkał na żorawiu oćca swego, Przed grodem i jął go prosić: W jimię syna bożego I dla syna twego Aleksego, A racz mi swą jełmożnę dać, Bych mogł ty odrobiny brać, Co będą z twego stoła padać. […] A nie poznał żadny jego; A oćcu są powiedzieli: Nigdziejsmy go nie widzieli. […] A więc świętemu Aleksemu, Temu księdzu wielebnemu, Nieluba mu fala była, Co się mu ondzie wodziła. Tu pod wschodem leżał Każdy nań pomyje, złą wodę lał. A leżał tu sześćnaćcie lat, Wszytko cirzpiał prze Bog rad; […] A więc gdy już umrzeć miał, Sam sobie list napisał, I ścisnął ji twardo w ręce Popisawszy swoje wszytki męki, […] FRAGMENT…….. Z 12 FRAGMENT…….. Z 12 FRAGMENT…….. Z 12 Jedno młode dziecię było, To im więc wzjawiło, A rzekąc: Aza wy nie wiecie o tym Kto to umarł? Jąć wam powiem: U Eufamijanać leży, O jimże ta fała bieży; […] Syn odpowie oćcu swemu, Wszeko słusza starszemu: […] Cokole mi chcesz kazać, Po twej woli ma się to stać. A więc mu cesarz dziewkę dał A papież ji z nią oddał. […] Ktorej krolewnie Famijana dziano, Co ją Aleksemu dano. […] A gdy się z nią pokładał, Tej nocy z nią gadał; Wrocił zasię pirścień jej, A rzekł tako do niej: Ostawiam cię przy twym dziewstwie, Wroć mi ji, gdy będziewa oba w niebieskim krolewstwie; Tu się w[e]zbrał jeko mogę, Wsiadł na morze w kogę, Brał się do ziemie do jednej; Do miasta Syryjej; […] Więc się wietr obrocił; Ten-ci ji zasię nawrocił.
Opisz i oceń postanowienie Aleksego z perspektywy człowieka żyjącego w średniowieczu i współcześnie.
Scharakteryzuj postawę żony w reakcji na decyzję i wybór Aleksego.
Przeczytaj załączony tekst i ułóż do niego pytania.
Wskaż fragmenty tekstu świadczące o tym, że Aleksy wiedzie żywot ascety.
Na podstawie decyzji i zdarzeń z życia Aleksego odtwórz jego system wartości. Sporządź w zeszycie notatkę na ten temat.
Odwołując się do fragmentów Legendy o świętym Aleksym, scharakteryzuj postawę ojca.
EUFAMIJAN •• Scharakteryzuj środowisko, do którego należy Eufamijan. •• O czym świadczy wygląd jego dworu? •• Jakim człowiekiem jest Eufamijan? W jaki sposób wypełnia Boże przykazania? •• Jak brak potomka mógł wpłynąć na Eufamijana? Dlaczego posiadanie dziecka jest dla niego ważne? •• W czym przejawia się jego średniowieczna religijność? •• W jaki sposób Eufamijan odbiera dar syna zesłany mu przez Boga? •• Jakie ma plany odnośnie do swojego syna? Dlaczego są one dla niego istotne? •• Co czuje w dniu ślubu swojego pierworodnego z córką rzymskiego cesarza? •• Jak zniknięcie syna wpływa na ojca? ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… …………………………………………………
Odwołując się do fragmentów Legendy o świętym Aleksym, scharakteryzuj postawę syna.
ALEKSY •• W jakim środowisku dorasta Aleksy? •• W jaki sposób są interpretowane cudowne narodziny Aleksego? •• Jakim synem jest Aleksy? •• Jaki ma stosunek do ojcowskich planów odnośnie do własnej przyszłości? •• W jaki sposób zachowuje się podczas nocy poślubnej? Co to mówi o nim samym? •• Kim staje się, wyruszając w wędrówkę przez świat? W jaki sposób zmienia to jego pozycję w feudalnym świecie? •• Na czym polega jego życie? •• Jaki ma stosunek do innych ludzi? Dlaczego od nich stroni i wybiera samotność? •• Dlaczego wieloletni pobyt we własnym domu jest dla niego w istocie bardzo trudny? Na czym polega „dramaturgia ascezy” Aleksego? •• Co ostatecznie osiąga, realizując własny plan na życie? ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… …………………………………………………
Zapisz wnioski wynikające z porównania postaci.
Życie Aleksego przebiega w planie ziemskim i duchowym. Odszukaj w tekście i sparafrazuj fragmenty przedstawiające:
– postawę ludzi wobec żebraka,
– działania sfery sacrum (cuda).
1
Sección
2
Texto
3
Frase
4
Imagen
SCHEMAT OPOWIESCI HAGIOGRAFICZNEJ
5
Vídeo
6
Procesos
7
Versus
8
Timeline
9
Mapa
10
Datos
11
Equipo
12
Gracias
WPROWADZENIE
MOMENT PRZEŁOMOWY
CZĘŚĆ GŁÓWNA
ZAKOŃCZENIE
dzieciństwo, podczas którego przyszły święty okazuje wyjątkową pobożność, oddanie religii i obojętność wobec doczesnych pokus
wyrzeczenie się dotychczasowego trybu życia, postanowienie o poświeceniu się Bogu, czyny i decyzje narażają świętego na prześladowania ze strony przeciwników wiary
życie spędzane na modlitwie, ascezie, umartwianiu ciała lub tortury i męki zadawane przyszłemu świętemu, który mimo cierpienia nie wyrzeka się Boga; życiu towarzyszą cuda
śmierć zapowiadana przez nadprzyrodzone zjawiska, cuda, które się dokonują za sprawą świętego już po jego śmierci i złożeniu do grobu, np. uzdrowienia
SCHEMAT ŻYWOTU ŚWIĘTEGO
1990
2000
2010
2020
2030
LIpsum dolor sit amet, consectetur adipiscing
LIpsum dolor sit amet, consectetur adipiscing
LIpsum dolor sit amet, consectetur adipiscing
LIpsum dolor sit amet, consectetur adipiscing
LIpsum dolor sit amet, consectetur adipiscing
Prolog – czyli wypowiedź autora, mówi on o przyczynach, dla których opisuje żywot świętego, prosi o pomoc i wyrozumiałość.
Opis narodzin przyszłego świętego.
Cudowne dzieciństwo (pierwsze objawy zdradzające niezwykłą osobowość).
Młodość świętego (coraz wyrazistsze ujawnianie się licznych cnót).
Małżeństwo (często związane ze ślubem czystości).
Ucieczka ascety z domu.
Cuda czynione przez świętego za życia.
Prześladowanie, umartwianie.
Pasja – męczeńska śmierć świętego.
Miracle – cuda czynione po śmierci.
Który z obrazów, wg Ciebie, trafniej ukazuje idę świętości poznaną na lekcji?
Aleksy opuścił swoją małżonkę w noc poślubną
Nombre autor/a
(19XX)
Aby wzmocnić swoją ofiarę, bo tym samym zrezygnował z rozkoszy ziemskich
Ponieważ kochał Stwórcę ponad wszystko
Bo od zawsze był pobożny i natchniony
Bo rodzice wychowali go w wierze
DLACZEGO?
Bo chcieli mu przekazać to, co dla nich było najcenniejsze, czyli wiarę
DLACZEGO?
DLACZEGO?
DLACZEGO?
DLACZEGO?
Od księcia do świętego
od bogactwa do nędzy i upokorzenia
od poniżenia do chwały świętości
Pochodził z rodu książęcego, jest bogaty, ma piękną i młodą żonę
Opuszcza dom i żonę
Rozdaje majątek biednym
Tułacza wędrówka Aleksego (życie w nędzy – żebrze pod kościołami w obcych krajach)
Powraca do rodzinnego kraju, żyje w nędzy i upokorzeniu pod schodami rodzinnego domu, nie rozpoznany przez nikogo
Wiedząc, że nadchodzi kres jego życia – pisze list (umieścił w nim informacje o sobie i swej przeszłości)
W chwili śmierci dzwony zaczęły same bić
Mieszkańcy Rzymu szukali ciała świętego (znaleźli je pod schodami domu Eufamijana, dzięki wskazaniom dziecka)
Do miejsca zgonu udała się procesja pod przewodnictwem cesarza i papieża (oddają hołd Aleksemu)
[moment przełomowy]Choruje i umiera
Ciało Aleksego ma moc uzdrawiającą
Żona (wierna Famijana) wyjmuje z zaciśniętej dłoni Aleksego list
Odczytanie listu (ujawnienie prawdziwej historii Aleksego)
Przewinienia Aleksego
Aleksy porzucił Famijanę w noc poślubą.
Przysporzył matce
i ojcu wielu zgryzot.
Te zarzuty stawiane są jednak z perspektywy ziemskiej.
Cierpienie rodziców „zapewniło” im szczęście niebiańskie; samotność Famijany zaowocuje duchowym związkiem w wieczności.
Wzór świętego ascety
Wybór samotnego życia
Głęboka wiara w Boga
Rezygnacja z przywilejów urodzenia
Znoszenie upokorzeń doznawanych od innych nawet od bliskich
Trwanie w czystości ciała i ducha
Umartwianie własnego ciała
Szukanie poniżenia
Czynem potwierdza wybory życiowe wynikające z realizacji wskazań Ewangelii
Ubóstwo drogą do świętości
Heroizm życia
Walka z własnymi namiętnościami
Wyrzeczenie się dóbr materialnych
Dwie drogi osiągnięcia szczęścia
Eufamijan
Aleksy
Czuje „żałość”, gdy syn w niewyjaśnionych okolicznościach opuszcza rodzinny dom (czuje się nieszczęśliwy)
Wzorowy chrześcijanin (np. gorliwie oddaje się służbie Bogu, troszczy się o ubogich; ponieważ nie posiada potomka, zwraca się do Boga o pomoc)
Kochający ojciec (chce, by Aleksy zrealizował jego plany na życie, wierzy, że w ten sposób syn będzie szczęśliwy)
Rzymski możnowładca (znajduje się na szczycie hierarchii feudalnej, pochodzi z „wielkiego rodu”, jest księciem cesarskiego dworu, wygląd jego dworu świadczy o bogactwie)
Wiążąc Aleksego z córką cesarza, wchodzi na sam szczyt hierarchii feudalnej)
Jako bezdzietny możnowładca przeżywa dramat (pragnie mieć potomka, któremu będzie mógł przekazać wszystko to, co zgromadził)
Jako nędzarz schodzi na dno średniowiecznej hierarchii feudalnej
Odrzuca świecki model życia, ulegając wezwaniu Boga (ucieczka od świata – łac. fuga mundi)
Po śmierci zostaje uznany za świętego
Jest silny (potrafi przeciwstawić się pokusom: nie chce zostać uznany za świętego za życia po cudownej ingerencji Matki Boskiej, przez wiele lat żyje jako anonimowy żebrak pod schodami własnego domu)
Rozdając bogactwa, staje się anonimowym nędzarzem (wyrzeka się dóbr świata feudalnego: władzy, zaszczytów, godności, szacunku poddanych, bogactwa)
Wyrzeka się domu i rodziny
KONTEKST 1
KONTEKST 2
ZADANIE DODATKOWE
Kazimiera Iłłakowiczówna
Opowieść małżonki świętego Aleksego
Zostawiona sama śród nocy w oczekiwaniu,
spędziłam czas od rana na pustym bez ciebie posłaniu,
owinięta twego płaszcza rycerską purpurą
o Aleksy.
Czekałam na ciebie lat dziesięć i dwadzieścia, i trzydzieści z górą,
młoda, piękna, pachnąca – potem zimna, twarda, z zeschłą, pomarszczoną skórą.
Na wezgłowiu mym pozostał pas i płaszcz twój purpurowy zwinięty
o Aleksy.
Wysyłałam po ciebie sługi i wysyłałam po ciebie okręty…
…Nie przywiedziono cię…Lecz wieść głosiła, żeś święty…
I zagasła mi twoja twarz, i tysiączne miałeś dla mnie lica
o Aleksy.
Ja – miłująca cię, ja – ślubowana ci oblubienica…
Lecz tyś odszedł…Stopy bose, sakwy, kij i włosiennica,
I mrowie robactwa, i dokoła twarze plugawe żebraków
o Aleksy.
I chwytałam się nadziei jak odlatujących ptaków,
i biegłam do wróżbitów, i szukałam na niebie znaków,
i biłam głową o mur, i wzywałam cię w imię Jezu Chrysta
o Aleksy.
Zamieszkał w dwudziestym roku stwór, płaz, zjawa nieczysta
w komorze zimnej u bramy, włóczęga obmierzły jak glista,
jeden z gadów, dla których opuściłeś mnie – z rodu królewską
o Aleksy.
Sypiał na kawałku drewna drugą przykryty deską,
by za odpadki z kuchni, za drwiny, za rany nieopatrzone wysłużyć koronę niebieską.
I tak mieszkał lat dziesięć i więcej, aż śmiertelnie wreszcie zachorzał
o Aleksy.
Zbudzono mnie nad ranem, bo zdawało się, że ze wszech stron pożar
ogarnął Rzym; coś się tłukło po powietrzu jak orzeł
dzwony biły i latały światła, i ludzie wylegli z domów
o Aleksy.
Ruszyły zewsząd procesje z lasem gromnic i feretronów,
papież z cesarzem wyszli na bruk śród modlitw i bicia dzwonów
i wszystkie ulice poczęły iść jak nagle zbudzone rzeki
o Aleksy.
A gdym się ocknęła ze strachu i przetarłam zdumione powieki,
tom ujrzała i posłyszała, że zbliżał się grom, zrazu daleki,
śpiew, jęk, bełkotanie bębnów, mieczów szczęk o kolczugi
o Aleksy.
Już są…już tutaj doszli, już popadały w proch sługi,
już znikli w bramie – papież pierwszy, a cesarz drugi,
już dziedziniec pełen świty mocarzów, gdy oni w komorze
o Aleksy.
Zbiegłam w dół…Klęczą… płacz… migotanie świec… I w pokorze
modlący się owi dwaj… I żebrak umarły – o Boże! –
i teść mój, i świekra4 leżący krzyżem tuż przy barłogu
o Aleksy.
I spytał się Ojciec Święty: “Kto zacz, kto oddał Bogu
w tym domu czystą swą duszę?” – I nie ozwał się nikt. U progu
byłam wówczas już i ujrzałam na ciele umarłego stojące rzędem anioły
o Aleksy.
Milczenie… A w ręku trup trzymał kartę, ukrytą na poły,
więc sięgną po nią cesarz, lecz cofnął się wnet, jakby goły
miecz ujrzał, i papież tknąć jej nie mógł ni żaden z księży
o Aleksy.
Tedy teść mój jął próbować, czyli zwoju sam nie dosięże,
jako gospodarz trupa… I już strach w ich sercach się lęże,
bo i świekra pergaminu nie mogła z dłoni zimnego wziąć trupa
o Aleksy.
Przeleciał szept po obecnych, od ciury aż do biskupa
zbledli wszyscy… Lecz jam ujrzała światła snop na kształt słupa,
który wołał mnie po imieniu twoim umiłowanym głosem
o Aleksy.
Więc przeszłam pośród klęczących, zakrywszy oblicze włosem,
i poznałam cię, jakeś leżał obdarty, sczerniały i bosy,
i wzięłam twoim pismem kreśloną z twej ręki kartę
o Aleksy.
Przeczytałam im dziesięćkroć imię twe, po wieczność niestarte,
całowałam ręce twoje, oczy twe szeroko otwarte…
…Ojciec twój, matka twoja legli na twym ciele płaczący
o Aleksy.
Oto papież z cesarzem sławią cię ponad tysiące,
oto ciżby wokoło klęczące, oto dzwony w niebo bijące,
chorągwie – w pokłonach, monstrancje idą ku tobie ze wszystkich kościołów
o Aleksy.
Jako rybak mądry wyszedłeś wczesnym rankiem z siecią na połów;
powróciłeś z chwałą w twej sieci, w chórze aniołów…
…Lecz moje serce – rozdarte, rozdarte, ciężkie, ciężkie jak ołów,
o Aleksy, Aleksy, Aleksy!
włosiennica – szata pokutna
zachorzał – zachorował
feretrony – przenośne ołtarzyki
świekra – matka męża
Pytania i zadania:
W jaki sposób współczesna poetka nawiązuje do średniowiecznej legendy? Wyjaśnij znaczenie i sens tytułu utworu. Określ typ liryki, biorąc za kryterium kreację „ja”” lirycznego. Określ stosunek podmiotu lirycznego do relacjonowanych zdarzeń, uwzględniając czas wypowiedzi. Określ sytuację liryczną. Kto i do kogo mówi w wierszu i w legendzie? Zidentyfikuj postaci mówiące w obu utworach. Wypisz z tekstu 5 środków stylistycznych określających postawę ascety i nazwij ich rodzaje. W 5 zdaniach przedstaw portret Aleksego wpisany w tekst. Jaką funkcję w wierszu pełni porównanie: „Jako rybak mądry wyszedłeś wczesnym rankiem z siecią na połów; / powróciłeś z chwałą w twej sieci, w chórze aniołów.” Omów w 5 zdaniach postawę żony Aleksego. W jaki sposób poetka wyraża ocenę postaw bohaterów? Wypisz 3 archaizmy, jaką funkcję pełnią w tekście? Jaką różnicę dostrzegasz między ostatnią zwrotką a pozostałymi. Jakie ma ona znaczenie? Zwięźle opisz budowę wiersza. Sformułuj hipotezę interpretacyjną analizowanego wiersza. Dlaczego Iłłakowiczówna uczyniła żonę Aleksego, o której legenda zaledwie wspomina, główną bohaterką swojego wiersza? Które zdarzenia Iłłakowiczówna przejęta z legendy, a które są efektem jej własnej inwencji? W jaki sposób odmienność sytuacji komunikacyjnej obydwu utworów wpłynęła na przyjęte w nich systemy wartości? Czym wyjaśnić można różnice w sposobie przedstawiania świata? Czy Opowieść Iłłakowiczówny jest rewizją, czy dopełnieniem Legendy? Uzasadnij twierdzenie, że Opowieść Iłłakowiczówny to utwór, który nie mógłby powstać w Średniowieczu. Jeśli się z tym nie zgadzasz — przedstaw argumenty wspierające stanowisko przeciwne.
Przyjrzyj się świętości opisanej w wierszu ks. Jana Twardowskiego pt. „Malowani świeci”. W tym celu uzupełnij schemat metaplanu.
Życie pustelników to nie tylko średniowieczna legenda, ale również w naszych czasach wciąż żywe pragnienie oddalenia się od świata. Zbierz na podstawie dostępnych ci źródeł informacje na temat sławnego Christophera Thomasa Knighta- współczesnego bardzo nieświętego pustelnika i odnajdź w jego życiu i sposobie bycia cechy średniowiecznego ascety. Uzupełnij tabelę.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!
Wszystkie materiały są własnością intelektualna wydawnictw: GWO, WSiP, Nowa Era, Operon i Stentor. Zebrane w jednym miejscu służą tylko i wyłącznie do celów edukacyjnych.
키워드에 대한 정보 legenda o świętym aleksym scenariusz lekcji
다음은 Bing에서 legenda o świętym aleksym scenariusz lekcji 주제에 대한 검색 결과입니다. 필요한 경우 더 읽을 수 있습니다.
이 기사는 인터넷의 다양한 출처에서 편집되었습니다. 이 기사가 유용했기를 바랍니다. 이 기사가 유용하다고 생각되면 공유하십시오. 매우 감사합니다!
사람들이 주제에 대해 자주 검색하는 키워드 Legenda o świętym Aleksym – streszczenie, opracowanie
- eska
- eska tv
- radio eska
Legenda #o #świętym #Aleksym #- #streszczenie, #opracowanie
YouTube에서 legenda o świętym aleksym scenariusz lekcji 주제의 다른 동영상 보기
주제에 대한 기사를 시청해 주셔서 감사합니다 Legenda o świętym Aleksym – streszczenie, opracowanie | legenda o świętym aleksym scenariusz lekcji, 이 기사가 유용하다고 생각되면 공유하십시오, 매우 감사합니다.
