당신은 주제를 찾고 있습니까 “chemia substancje i ich przemiany – POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI SUBSTANCJE I ICH PRZEMIANY“? 다음 카테고리의 웹사이트 https://ppa.khunganhtreotuong.vn 에서 귀하의 모든 질문에 답변해 드립니다: https://ppa.khunganhtreotuong.vn/blog. 바로 아래에서 답을 찾을 수 있습니다. 작성자 Edyta Burdzik 이(가) 작성한 기사에는 조회수 3,924회 및 좋아요 117개 개의 좋아요가 있습니다.
Table of Contents
chemia substancje i ich przemiany 주제에 대한 동영상 보기
여기에서 이 주제에 대한 비디오를 시청하십시오. 주의 깊게 살펴보고 읽고 있는 내용에 대한 피드백을 제공하세요!
d여기에서 POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI SUBSTANCJE I ICH PRZEMIANY – chemia substancje i ich przemiany 주제에 대한 세부정보를 참조하세요
chemia substancje i ich przemiany 주제에 대한 자세한 내용은 여기를 참조하세요.
Substancje i ich przemiany – powtórka, streszczenie z Chemia …
test > Substancje i ich przemiany. Ważne pojęcia chemiczne. Substancja chemiczna to materiał, z którego zbudowane jest ciało fizyczne (przedmiot, organizm).
Source: klasowka.onet.pl
Date Published: 8/8/2022
View: 5419
Substancje i ich właściwości – podsumowanie
3. Czym różni się substancja prosta od substancji złożonej? Chemia to nauka zajmująca się badaniem składu i budowy substancji, ich przemian oraz warunków …
Source: zpe.gov.pl
Date Published: 1/10/2022
View: 1325
Substancje chemiczne i ich przemiany (3) – Chemia
Katalog ściąg i opracowań z zakresu Substancje chemiczne i ich przemiany – Chemia. … Podstawowa; Chemia; Substancje chemiczne i ich przemiany.
Source: opracowania.pl
Date Published: 3/30/2022
View: 8075
Substancje chemiczne i ich przemiany – Chemia nieorganiczna
przemiana chemiczna – to taka w wyniku, którym powstaje nowa substancja o zupełnie innych właściwościach fizycznych i chemicznych. Taką przemianę nazywamy …
Source: www.bryk.pl
Date Published: 11/19/2021
View: 6293
Chemia Nowa Era: Substancje i ich przemiany – Fiszkoteka
proste zwane pierwiastkami chemicznymi (nie można ich rozłożyć na prostsze za pomocą … Substancje chemiczne podlegają przemianom, które dzielimy na:.
Source: fiszkoteka.pl
Date Published: 10/21/2021
View: 9390
Właściwości substancji i ich przemiany – Eduelo
Bezpieczeństwo pracy w laboratorium chemicznym · Właściwości substancji · Gęstość substancji · Mieszaniny substancji · Pierwiastki i związki chemiczne · Metale i …
Source: www.eduelo.pl
Date Published: 9/26/2021
View: 5713
I. Substancje i ich przemiany
I. Substancje i ich przemiany. 1. Zasady bezpiecznej pracy na lekcjach chemii … dzieli substancje chemiczne na pierwiastki i związki chemiczne.
Source: sp39lublin.edupage.org
Date Published: 6/25/2022
View: 9773
주제와 관련된 이미지 chemia substancje i ich przemiany
주제와 관련된 더 많은 사진을 참조하십시오 POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI SUBSTANCJE I ICH PRZEMIANY. 댓글에서 더 많은 관련 이미지를 보거나 필요한 경우 더 많은 관련 기사를 볼 수 있습니다.
주제에 대한 기사 평가 chemia substancje i ich przemiany
- Author: Edyta Burdzik
- Views: 조회수 3,924회
- Likes: 좋아요 117개
- Date Published: 2021. 10. 20.
- Video Url link: https://www.youtube.com/watch?v=e31oOU-8VcE
Jakie są substancje chemiczne przykłady?
złoto, węgiel, siarka. Są również takie substancje, które można rozdzielić na substancje prostsze, nazywamy je związkami chemicznymi. Związki chemiczne to substancje o zupełnie innych właściwościach niż tworzące je składniki. Na przykład dobrze znana nam woda to związek chemiczny dwóch gazów: wodoru i tlenu.
Jakie są rodzaje substancji?
Według nich substancje proste, czyli pierwiastki to takie, których nie można rozłożyć na substancje o budowie prostszej. Substancje złożone, czyli związki chemiczne, to zaś takie, które można rozłożyć na substancje o budowie prostszej.
Co to są substancje?
Substancja – materia składająca się z obiektów (cząstek, atomów) mających niezerową masę spoczynkową. Substancją nie jest zatem np. fala lub pole fizyczne (grawitacyjne, elektryczne). Substancja może być jednorodna w sensie chemicznym (np.
Jakie są właściwości chemiczne substancji?
Licząc od góry w kierunku ruchu wskazówek zegara są to: przewodnictwo elektryczne i cieplne, barwa, twardość, rozpuszczalność, rozpuszczalność w wodzie, kowalność, temperatura wrzenia i topnienia, stan skupienia, gęstość oraz plastyczność.
Na co dzieli się substancje?
Wszystko, co nas otacza, jest zbudowane z substancji prostych lub złożonych. Substancje proste składają się z atomów tego samego pierwiastka. Substancje złożone zbudowane są z atomów różnych pierwiastków połączonych w cząsteczki.
Co to jest substancja przykłady?
Substancja fizyczna to „materiał”, z którego zbudowane są ciała fizyczne np. stół może być zbudowany z drewna a sopel czy kra z lodu. Przykładami substancji fizycznych są guma, lód, drewno, złoto. Substancje fizyczne mogą być jednorodne jak np.: żelazo czy woda lub być mieszaniną jak np.
O co chodzi w chemii?
Podstawowym zagadnieniem chemii jest badanie substancji oraz ich przemian jakościowych, powodujących, że np. z jednej substancji powstają dwie albo z dwóch – jedna. Współczesna chemia stara się wyjaśniać mechanizm tych przemian na poziomie cząsteczkowym.
Czy woda jest substancja?
Woda jest substancją zbudowaną z cząsteczek. Każdą cząsteczkę tworzą dwa atomy wodoru połączone z jednym atomem tlenu. Pomiędzy atomami tlenu i wodoru występują wiązania kowalencyjne spolaryzowane. Atomy wodoru i tlenu nie leżą w jednej linii, wiązania pomiędzy nimi tworzą kąt około 104,5°.
Czy papier jest substancja?
Ciała fizyczne zawsze są z czegoś zbudowane, a ten budulec nazywamy substancją. Przykładami substancji są: woda, papier, stal, drewno, złoto.
Czy tlen jest substancja?
W przyrodzie spotykamy pierwiastki, np. tlen, azot, węgiel, siarka, złoto, platyna, ale większość substancji to substancje złożone. Najczęściej występujące na Ziemi pierwiastki to: tlen, krzem, glin, żelazo.
Co to jest substancja chemiczna klasa 7?
Związki chemiczne to substancje złożone z co najmniej dwóch pierwiastków połączonych ze sobą trwale. Symbole pierwiastków chemicznych i wzory związków chemicznych pozwalają zapisać przebieg reakcji chemicznej w sposób prosty, zrozumiały dla wszystkich ludzi znających „język chemiczny”.
Czym się różnią właściwości fizyczne i chemiczne?
Właściwości substancji dzielimy na fizyczne i chemiczne. Fizyczne to na przykład stan skupienia, barwa, rozpuszczalność w wodzie. Chemiczne to np. smak, zapach, palność.
Jakie są właściwości fizyczne substancji?
…
Przykładami właściwości fizycznych są:
- gęstość,
- temperatura topnienia,
- opór właściwy,
- lepkość,
- moduł sztywności,
- współczynnik załamania światła.
Jaki Miedź ma stan skupienia?
| Nazwa substancji | Stan skupienia w temperaturze pokojowej | Zapach |
|---|---|---|
| Miedź | Stały | Bezwonna |
| Cynk | Stały | Bezwonny |
| Sód | Stały | Bezwonny |
| Siarka | Stały | Charakterystyczny |
Co to jest substancja chemiczna klasa 7?
Związki chemiczne to substancje złożone z co najmniej dwóch pierwiastków połączonych ze sobą trwale. Symbole pierwiastków chemicznych i wzory związków chemicznych pozwalają zapisać przebieg reakcji chemicznej w sposób prosty, zrozumiały dla wszystkich ludzi znających „język chemiczny”.
Czy wegiel to substancja?
W przyrodzie spotykamy pierwiastki, np. tlen, azot, węgiel, siarka, złoto, platyna, ale większość substancji to substancje złożone. Najczęściej występujące na Ziemi pierwiastki to: tlen, krzem, glin, żelazo.
Czy pierwiastek chemiczny to substancja prosta?
Proste to takie, których nie można już rozłożyć na mniejsze części. Przykładem takiej substancji są pierwiastki.
Co to są czynniki chemiczne występujące w środowisku pracy?
przez czynnik chemiczny należy rozumieć każdy pierwiastek lub związek chemiczny, w postaci własnej lub w mieszaninie, w stanie w jakim występuje w przyrodzie, lub w stanie w jakim jest wytwarzany, stosowany lub uwalniany w środowisku pracy, w tym podczas usuwania go w postaci odpadów, w trakcie każdej pracy, …
powtórka, streszczenie z Chemia Nowej Ery
Ważne pojęcia chemiczne
Substancja chemiczna to materiał, z którego zbudowane jest ciało fizyczne (przedmiot, organizm). Substancje mają określone charakterystyczne cechy, które nazywamy właściwościami tych substancji. Wyróżniamy właściwości:
fizyczne (stan skupienia, barwa, połysk, gęstość, twardość, rozpuszczalność w wodzie, temperatura wrzenia i topnienia, przewodnictwo elektryczne i cieplne)
chemiczne (zapach, smak, palność, aktywność chemiczna).
Gęstość to stosunek masy substancji do jej objętości.
np. gęstość żelaza wynosi 7,87 g/cm3 to oznacza, że próbka o objętości 1 cm3 ma masę 7,87 g.
Substancje możemy podzielić na:
proste zwane pierwiastkami chemicznymi (nie można ich rozłożyć na prostsze za pomocą reakcji chemicznych); wśród pierwiastków wyróżniamy:
– metale – np. Fe, Cu, Na, K, Ca, Mg, Zn, Sn, Al, Pb, Ag, Au
– niemetale – np. H, O, N, Cl, C, S, P, Br, Ar, He, Ne
złożone – związki chemiczne (które składają się co najmniej z dwóch pierwiastków połączonych trwale ze sobą)
W „języku chemicznym” zrozumiałym dla wszystkich ludzi, bez względu na to jakim językiem ojczystym się posługują, pierwiastki opisuje się symbolami (N, C, Mg, O, Cu), a związki chemiczne – wzorami (CuO, FeS, NaOH, H 2 O).
W przyrodzie substancje w postaci „czystej” występują rzadko, często tworzą mieszaniny (powstają po zmieszaniu dowolnych ilości co najmniej dwóch substancji):
jednorodne – nie można rozróżnić ich składników
niejednorodne – można rozróżnić składniki.
Substancje chemiczne podlegają przemianom, które dzielimy na:
zjawiska fizyczne – przemiany, w których nie powstają nowe substancje
reakcje chemiczne – przemiany, w których powstają nowe substancje.
Powietrze to mieszanina gazów:
pierwiastków – składników o stałej zawartości (tlen -21%, azot – 78%, gazy szlachetne: argon, hel, neon, ksenon)
związków chemicznych – składników o zmiennej zawartości (woda- para wodna, tlenek węgla(IV))
Tlenki to związki chemiczne powstałe w reakcji tlenu z innymi pierwiastkami (metalami i niemetalami).
metal + tlen -> tlenek metalu
niemetal + tlen -> tlenek niemetalu
Skutki zanieczyszczeń powietrza: dziura ozonowa, smog, kwaśne opady, zwiększenie efektu cieplarnianego.
Reakcja charakterystyczna – reakcja chemiczna, która umożliwia identyfikację danej substancji (np. mętnienie wody wapiennej pod wpływem tlenku węgla (IV)).
Porównania właściwości :tlenu, wodoru, azotu, tlenku węgla(IV)
Poznajemy reakcje chemiczne i ich rodzaje.
Reakcje chemiczne – to takie przemiany, w wyniku których otrzymujemy nowe substancje.
Substraty reakcji – to substancje wzięte do reakcji chemicznej ulegające przemianom chemicznym (zapisujemy je z lewej strony równania reakcji).
Produkty reakcji – to substancje otrzymane w reakcji chemicznej (zapisujemy je z prawej strony równania reakcji).
Reagenty – to substancje biorące udział w reakcji (substraty i produkty).
Równanie reakcji – to schematyczny zapis przebiegu reakcji chemicznej.
Reakcja syntezy (reakcja łączenia) polega na łączeniu kilku substancji (substratów) w jedną substancję (produkt).
Reakcja analizy (reakcja rozkładu) polega na rozkładzie jednej substancji (substratu) na kilka substancji prostszych (produktów).
Reakcja wymiany polega na tym, że z kilku substratów (substancji) powstaje kilka produktów (innych substancji).
Reakcje chemiczne dzielimy biorąc pod uwagę:
1. typ reakcji
reakcja syntezy: kilka substratów → jeden produkt
reakcja analizy: jeden substrat → kilka produktów
reakcja wymiany: kilka substratów → kilka produktów
2. efekty energetyczne
egzoenergetyczne – to reakcje, w których energia wydziela się do otoczenia (np. na sposób ciepła lub w postaci światła)
przykładem takich reakcji są reakcje spalania
endoenergetyczne – to reakcje, które zachodzą dzięki dostarczeniu energii z otoczenia
przykładem takich reakcji są reakcje rozkładu
Ten materiał został opracowany przez Onet.pl. Przeczytanie i zapamiętanie tych informacji ułatwi Ci zdanie klasówki. Pamiętaj korzystanie z naszych opracowań nie zastępuje Twoich obecności w szkole, korzystania z podręczników i rozwiązywania zadań domowych.
Substancje i ich właściwości – podsumowanie
Chemia jest nie tylko przedmiotem szkolnym, obecna jest w każdej dziedzinie naszego życia. Powtórzmy razem podstawowe informacje o substancjach i ich właściwościach.
1. Czy chemia jest obecna w każdej dziedzinie naszego życia?
Twoja wiedza chemiczna może ci pomóc znaleźć zatrudnienie w wielu branżach:
RCYbWWvhfwl4Q 1 Ilustracja ma postać grafu składającego się z różnobarwnych kół połączonych z czarnym kołem centralnym z napisem Chemia. Kół tych jest jedenaście i licząc od góry w kierunku ruchu wskazówek zegara znajdujące się na nich napisy to: przemysł metalurgiczny, edukacja, przemysł rolniczy, przemysł kosmetyczny, przemysł farmaceutyczny, przemysł rafineryjny, gospodarka odpadami niebezpiecznymi, medycyna, przemysł spożywczy, kryminalistyka oraz inżynieria materiałowa. Źródło: Krzysztof Jaworski, licencja: CC BY 3.0.
iqCpOiGGPv_d5e237
2. O czym należy pamiętać podczas wykonywania podstawowych czynności laboratoryjnych?
Jednym z ważniejszych sposobów poznawania chemii jest przeprowadzanie doświadczeń. Do ich wykonania niezbędne są szkło laboratoryjne, czasem naczynia porcelanowe lub metalowe oraz sprzęt laboratoryjny. Znajomość zasad stosowania tych urządzeń pozwala na bezpieczne eksperymentowanie.
R1RkXtCdtXV31 1 Film laboratoryjny pokazujące zastosowania szkła laboratoryjnego, lektor opowiadający o zastosowaniu każdego szkła: Probówka, Zlewka, Lejek, Krystalizator, Cylinder miarowy, Chłodnica, Wkraplacz, Szalka Petriego, Pipety miarowe Film laboratoryjny pokazujące zastosowania szkła laboratoryjnego, lektor opowiadający o zastosowaniu każdego szkła: Probówka, Zlewka, Lejek, Krystalizator, Cylinder miarowy, Chłodnica, Wkraplacz, Szalka Petriego, Pipety miarowe Źródło: Tomorrow Sp.z o.o., licencja: CC BY 3.0. Film dostępny na portalu epodreczniki.pl Źródło: Tomorrow Sp.z o.o., licencja: CC BY 3.0. Film laboratoryjny pokazujące zastosowania szkła laboratoryjnego, lektor opowiadający o zastosowaniu każdego szkła: Probówka, Zlewka, Lejek, Krystalizator, Cylinder miarowy, Chłodnica, Wkraplacz, Szalka Petriego, Pipety miarowe
iqCpOiGGPv_d5e271
3. Czym różni się substancja prosta od substancji złożonej?
Chemia to nauka zajmująca się badaniem składu i budowy substancji, ich przemian oraz warunków wpływających na szybkość tych przemian.
Substancje możemy podzielić na:
proste (pierwiastki),
złożone (związki chemiczne). Ilustracja prezentuje podział na substancje proste i złożone w postaci infografiki. Pierwszym blokiem infografiki jest zielone pole z napisem Podział substancji, po którym następuje podział na dwa pola turkusowe: substancje proste i złożone. Następne strzałki prowadzą do dwóch czerwonych bloków z wypisanymi definicjami. Według nich substancje proste, czyli pierwiastki to takie, których nie można rozłożyć na substancje o budowie prostszej. Substancje złożone, czyli związki chemiczne, to zaś takie, które można rozłożyć na substancje o budowie prostszej. Następnie infografika podaje po dwa przykłady substancji prostszych (siarka i złoto) oraz złożonych (woda i sól kamienna, czyli chlorek sodu) wraz z ich zdjęciami. Źródło: Dariusz Adryan, Agnico-Eagle (https://commons.wikimedia.org), Ben Mills (https://commons.wikimedia.org), (https://commons.wikimedia.org), André Karwath aka Aka (https://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY NC 3.0. Rq4KNcGCEfPKF1
iqCpOiGGPv_d5e315
4. Czy znajomość właściwości fizycznych i chemicznych pozwala zidentyfikować dowolną substancję?
Każda substancja ma swoje charakterystyczne cechy – właściwości, które możemy podzielić na:
fizyczne,
chemiczne. Ilustracja przedstawia infografikę zatytułowaną Właściwości substancji składającą się z dwóch nachodzących na siebie kół, zielonego i niebieskiego. Zielone koło z lewej strony podpisane jest Właściwości fizyczne i zawiera następujące elementy: stan skupienia, barwa, połysk, rozpuszczalność, temperatura topnienia, przewodnictwo elektryczne, gęstość. Prawe koło, zatytułowane Właściwości chemiczne zawiera pięć cech: reaktywność chemiczna, zapach, smak, toksyczność, palność. Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0. R1SafeMUT5SR21
iqCpOiGGPv_d5e356
5. Jakie właściwości substancji stanowią kryteria podziału pierwiastków na metale i niemetale?
Substancje proste można podzielić na:
metale,
niemetale. Ilustracja przedstawia infografikę prezentującą cechy metali i niemetali. Kolumna Metale z lewej strony wymienia następujące cechy metali: metaliczny połysk, stały stan skupienia z wyjątkiem rtęci, srebrzystoszarą lub srebrzystobiałą barwę z wyjątkiem miedzi, złota i cezu złocistego, przewodnictwo prądu elektrycznego oraz kowalność i ciągliwość. Kolumna Niemetale z prawej strony wymienia trzy cechy niemetali: stan stały lub gazowy z wyjątkiem ciekłego bromu, występowanie w różnych barwach oraz najczęściej brak przewodnictwa elektrycznego. Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0. Ryh0VUriL3CHX1
iqCpOiGGPv_d5e398
6. Czym różni się substancja chemiczna od mieszaniny?
W przyrodzie substancje (pierwiastki i związki chemiczne) rzadko występują w postaci „czystej”, często tworzą mieszaniny.
R1UepLnwjtHTd 1 Rysunek przedstawiający układy cząsteczek w mieszaninach jednorodnych oraz niejednorodnych z podziałem tych ostatnich na kilka rodzajów. Ma postać pięciu umieszczonych obok siebie, podpisanych rysunków naczyń z płynami. Pierwsze od lewej reprezentuje mieszaninę jednorodną, której podanym przykładem jest roztwór soli kamiennej. Cząstki narysowane w płynie są takie same i rozłożone równomiernie. Po prawej stronie znajdują się naczynia stanowiące przykłady mieszanin niejednorodnych. Pierwszy z tych rysunków przedstawia wodę z piaskiem. Czerwone cząstki podpisane jako ciało stałe zebrane są w kopczyk na dnie naczynia, a niebieskie cząstki podpisane ciecz wypełniają równomiernie resztę przestrzeni. Rysunek drugi ilustruje mieszaninę wody z olejem, która ma postać warstwową. Równomiernie rozłożone żółte cząstki oleju podpisane jako ciecz zajmują górną część naczynia, a równomiernie rozłożone cząstki wody również podpisane jako ciecz wypełniają dolną część. Pomiędzy tymi obszarami znajduje się wyraźna pozioma granica ułożona z pojedynczej linii ciasno zebranych żółtych cząstek. W trzecim rysunku z grupy, podpisanym mgła, piana pojedynczym niebieskim cząstkom wody towarzyszą luźno rozrzucone niewielkie grupy innych, czerwonych cząstek. Natomiast ostatni rysunek, podpisany mleko przedstawia naczynie wypełnione małymi niebieskimi cząsteczkami wody, pomiędzy którymi znajdują się znacznie większe czerwone cząsteczki symbolizujące białka i inne większe od wody związki. Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.
Sposoby rozdzielania mieszanin
RM57ra5jU1k3x 1 Mieszaniny Mieszaniny Film dostępny na portalu epodreczniki.pl Mieszaniny
Piktogramy ostrzegawcze umieszcza się na opakowaniach preparatów zawierających substancje niebezpieczne dla zdrowia i życia człowieka.
RPmC947Qy6ZhM 1 Ilustracja przedstawia przykłady sześciu popularnych piktogramów ostrzegawczych w zestawieniu wersji nowych ze starymi. W górnej części obrazka zebrano piktogramy w wersji obowiązującej obecnie, a w dolnej ich starsze odpowiedniki. Zaprezentowane piktogramy licząc od lewej to: produkt toksyczny, szkodliwy, żrący, niebezpieczny dla środowiska, palny oraz wybuchowy.
iqCpOiGGPv_d5e447
Zadania
Pamiętam i rozumiem
Wyjaśnij, na czym polega zjawisko dyfuzji i zaplanuj doświadczenie, które je zilustruje.
Opisz metody rozdzielania mieszanin.
Wyjaśnij różnicę między pierwiastkiem, związkiem chemicznym a mieszaniną.
Czytam i interpretuję
W dowolnym źródle (podręczniki, książki, encyklopedie, Internet) znajdź informacje dotyczące znanych chemików i przedstaw ich wkład w rozwój nauki.
Z tablic chemicznych odczytaj dostępne informacje na temat złota i srebra, siarki i tlenu (np. temperaturę topnienia, gęstość). Porównaj odczytane wyniki, a następnie podaj inne znane ci właściwości metali i niemetali.
Korzystając z układu okresowego, odszukaj ukryte w swoim imieniu i nazwisku symbole pierwiastków chemicznych. Sprawdź, które z nich są metalami, a które – niemetalami. Zebrane dane zestaw w tabeli.
*W laboratorium chemicznym nie posługujemy się zmysłem smaku w celu identyfikacji substancji. Sprawdź w dostępnych źródłach, jakie rodzaje smaku rozróżniamy i podaj przykłady odpowiednich produktów spożywczych wywołujących te wrażenia smakowe.
Rozwiązuję problemy
Oceń, czy producent powinien do wykonania uchwytów do patelni i garnków oraz pokrywek użyć metalu, czy pokryć je tworzywem sztucznym. Swoją odpowiedź uzasadnij.
Zastanów się i opisz dwie metody rozdzielania mieszaniny soli kamiennej i wody. Zaproponuj potrzebny sprzęt laboratoryjny.
Wyjaśnij, dlaczego lód unosi się na powierzchni wody.
Wyjaśnij, w jaki sposób można sprawdzić, czy otrzymane kolczyki są wykonane ze srebra. Oblicz jaką powinny mieć masę, wiedząc, że mają kształt sześciennych kostek o długości boku = 0,5 cm. Kolczyki w kształcie sześcianu Źródło: Marcin Sadomski, Markus Huber (http://www.openfootage.net), licencja: CC BY 4.0. RtPXB6Y9ocgmQ1
Zaplanuj doświadczenie pozwalające sprawdzić, czy większą gęstość ma woda, czy olej.
iqCpOiGGPv_d5e532
Projekt badawczy
Projekt badawczy – korozja i sposoby jej zapobiegania Tytuł projektu Korozja i sposoby jej zapobiegania Temat projektu Określenie czynników powodujących korozję oraz porównanie sposobów zabezpieczania materiałów przed korozją Badana hipoteza Korozja następuje pod wpływem czynników środowiska (tlenu zawartego w powietrzu, wilgoci) oraz związków chemicznych, np. soli kamiennej. Metodami chroniącymi przed korozją są: malowanie farbami, malowanie lakierami, oliwienie i smarowanie. Materiały źródłowe 1.10. Metale Uczeń Co dokładnie mam zamiar zrobić, by sprawdzić, czy hipoteza jest prawdziwa? Zaplanować doświadczenie pozwalające określić czynniki wpływające na korozję oraz najlepsze sposoby jej zapobiegania. Co trzeba przygotować, by zweryfikować hipotezę? Przedmioty żelazne i stalowe, wodę, sól kamienną, olej, oliwę, farbę, lakier, smar, naczynia, np. słoiki, do przeprowadzenia doświadczenia. Co będę obserwować (mierzyć)? Wpływ substancji zawartych w roztworze na szybkość korozji.
Wpływ substancji zabezpieczających przed korozją. Czas trwania 3‑tygodniowa obserwacja. Wyniki Przygotowanie karty pracy z zapisem codziennych obserwacji zestawionych w tabeli. Aktualizowane co tydzień fotograficzne relacje z przebiegu eksperymentów. Wniosek Czego się nauczyłem podczas tego projektu?
Wyniki i wnioski z projektu badawczego
R2XRrxIqbBov6 1 załącznik z dokumentem do pobrania załącznik z dokumentem do pobrania Źródło: Małgorzata Bartoszewicz, licencja: CC BY 3.0.
iqCpOiGGPv_d5e571
Test sprawdzający z działu I. Substancje i ich właściwości
Test sprawdzający
R1JZC7MsuU34O 1 załącznik z dokumentem do pobrania załącznik z dokumentem do pobrania Źródło: Małgorzata Bartoszewicz, licencja: CC BY 3.0.
Klucz testu
Podział substancji chemicznych
Podział substancji chemicznych
Wśród substancji chemicznych wyróżniamy takie substancje, których nie można rozłożyć na substancje prostsze, nazywamy je pierwiastkami chemicznymi, np. złoto, węgiel, siarka.
Są również takie substancje, które można rozdzielić na substancje prostsze, nazywamy je związkami chemicznymi. Związki chemiczne to substancje o zupełnie innych właściwościach niż tworzące je składniki. Na przykład dobrze znana nam woda to związek chemiczny dwóch gazów: wodoru i tlenu. Woda jest cieczą i posiada zupełnie inne właściwości niż te gazy.
Jeżeli w wyniku różnych przemian zmieniają się niektóre właściwości fizyczne substancji, jednak dalej jest to ta sama substancja, nie zmienia swojego składu (jest tylko np. w innym stanie skupienia), to o takiej przemianie mówimy, że jest to zjawisko fizyczne.
Zjawiska fizyczne to np.
– parowanie wody (z cieczy robi się gaz, ale jest to dalej ta sama substancja chemiczna, czyli woda),
– topnienie lodu (z ciała stałego robi się ciecz, ale dalej jest to woda),
– topnienie parafiny,
– rozdrobnienie siarki.
Jeżeli w wyniku przemiany powstaje nowa substancja, o zupełnie innych właściwościach, to mówimy, że zachodzi przemiana chemiczna, czyli reakcja chemiczna, np. spalanie węgla (płonący węgiel zamienia się na popiół i gazy spalinowe), rdzewienie żelaza, spalanie parafiny.
Substancja prosta składa się tylko z jednego pierwiastka, natomiast substancja złożona, np. związek chemiczny, składa się z dwóch lub więcej pierwiastków.
Substancje i ich właściwości – podsumowanie
Chemia jest nie tylko przedmiotem szkolnym, obecna jest w każdej dziedzinie naszego życia. Powtórzmy razem podstawowe informacje o substancjach i ich właściwościach.
1. Czy chemia jest obecna w każdej dziedzinie naszego życia?
Twoja wiedza chemiczna może ci pomóc znaleźć zatrudnienie w wielu branżach:
RCYbWWvhfwl4Q 1 Ilustracja ma postać grafu składającego się z różnobarwnych kół połączonych z czarnym kołem centralnym z napisem Chemia. Kół tych jest jedenaście i licząc od góry w kierunku ruchu wskazówek zegara znajdujące się na nich napisy to: przemysł metalurgiczny, edukacja, przemysł rolniczy, przemysł kosmetyczny, przemysł farmaceutyczny, przemysł rafineryjny, gospodarka odpadami niebezpiecznymi, medycyna, przemysł spożywczy, kryminalistyka oraz inżynieria materiałowa. Źródło: Krzysztof Jaworski, licencja: CC BY 3.0.
iqCpOiGGPv_d5e237
2. O czym należy pamiętać podczas wykonywania podstawowych czynności laboratoryjnych?
Jednym z ważniejszych sposobów poznawania chemii jest przeprowadzanie doświadczeń. Do ich wykonania niezbędne są szkło laboratoryjne, czasem naczynia porcelanowe lub metalowe oraz sprzęt laboratoryjny. Znajomość zasad stosowania tych urządzeń pozwala na bezpieczne eksperymentowanie.
R1RkXtCdtXV31 1 Film laboratoryjny pokazujące zastosowania szkła laboratoryjnego, lektor opowiadający o zastosowaniu każdego szkła: Probówka, Zlewka, Lejek, Krystalizator, Cylinder miarowy, Chłodnica, Wkraplacz, Szalka Petriego, Pipety miarowe Film laboratoryjny pokazujące zastosowania szkła laboratoryjnego, lektor opowiadający o zastosowaniu każdego szkła: Probówka, Zlewka, Lejek, Krystalizator, Cylinder miarowy, Chłodnica, Wkraplacz, Szalka Petriego, Pipety miarowe Źródło: Tomorrow Sp.z o.o., licencja: CC BY 3.0. Film dostępny na portalu epodreczniki.pl Źródło: Tomorrow Sp.z o.o., licencja: CC BY 3.0. Film laboratoryjny pokazujące zastosowania szkła laboratoryjnego, lektor opowiadający o zastosowaniu każdego szkła: Probówka, Zlewka, Lejek, Krystalizator, Cylinder miarowy, Chłodnica, Wkraplacz, Szalka Petriego, Pipety miarowe
iqCpOiGGPv_d5e271
3. Czym różni się substancja prosta od substancji złożonej?
Chemia to nauka zajmująca się badaniem składu i budowy substancji, ich przemian oraz warunków wpływających na szybkość tych przemian.
Substancje możemy podzielić na:
proste (pierwiastki),
złożone (związki chemiczne). Ilustracja prezentuje podział na substancje proste i złożone w postaci infografiki. Pierwszym blokiem infografiki jest zielone pole z napisem Podział substancji, po którym następuje podział na dwa pola turkusowe: substancje proste i złożone. Następne strzałki prowadzą do dwóch czerwonych bloków z wypisanymi definicjami. Według nich substancje proste, czyli pierwiastki to takie, których nie można rozłożyć na substancje o budowie prostszej. Substancje złożone, czyli związki chemiczne, to zaś takie, które można rozłożyć na substancje o budowie prostszej. Następnie infografika podaje po dwa przykłady substancji prostszych (siarka i złoto) oraz złożonych (woda i sól kamienna, czyli chlorek sodu) wraz z ich zdjęciami. Źródło: Dariusz Adryan, Agnico-Eagle (https://commons.wikimedia.org), Ben Mills (https://commons.wikimedia.org), (https://commons.wikimedia.org), André Karwath aka Aka (https://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY NC 3.0. Rq4KNcGCEfPKF1
iqCpOiGGPv_d5e315
4. Czy znajomość właściwości fizycznych i chemicznych pozwala zidentyfikować dowolną substancję?
Każda substancja ma swoje charakterystyczne cechy – właściwości, które możemy podzielić na:
fizyczne,
chemiczne. Ilustracja przedstawia infografikę zatytułowaną Właściwości substancji składającą się z dwóch nachodzących na siebie kół, zielonego i niebieskiego. Zielone koło z lewej strony podpisane jest Właściwości fizyczne i zawiera następujące elementy: stan skupienia, barwa, połysk, rozpuszczalność, temperatura topnienia, przewodnictwo elektryczne, gęstość. Prawe koło, zatytułowane Właściwości chemiczne zawiera pięć cech: reaktywność chemiczna, zapach, smak, toksyczność, palność. Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0. R1SafeMUT5SR21
iqCpOiGGPv_d5e356
5. Jakie właściwości substancji stanowią kryteria podziału pierwiastków na metale i niemetale?
Substancje proste można podzielić na:
metale,
niemetale. Ilustracja przedstawia infografikę prezentującą cechy metali i niemetali. Kolumna Metale z lewej strony wymienia następujące cechy metali: metaliczny połysk, stały stan skupienia z wyjątkiem rtęci, srebrzystoszarą lub srebrzystobiałą barwę z wyjątkiem miedzi, złota i cezu złocistego, przewodnictwo prądu elektrycznego oraz kowalność i ciągliwość. Kolumna Niemetale z prawej strony wymienia trzy cechy niemetali: stan stały lub gazowy z wyjątkiem ciekłego bromu, występowanie w różnych barwach oraz najczęściej brak przewodnictwa elektrycznego. Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0. Ryh0VUriL3CHX1
iqCpOiGGPv_d5e398
6. Czym różni się substancja chemiczna od mieszaniny?
W przyrodzie substancje (pierwiastki i związki chemiczne) rzadko występują w postaci „czystej”, często tworzą mieszaniny.
R1UepLnwjtHTd 1 Rysunek przedstawiający układy cząsteczek w mieszaninach jednorodnych oraz niejednorodnych z podziałem tych ostatnich na kilka rodzajów. Ma postać pięciu umieszczonych obok siebie, podpisanych rysunków naczyń z płynami. Pierwsze od lewej reprezentuje mieszaninę jednorodną, której podanym przykładem jest roztwór soli kamiennej. Cząstki narysowane w płynie są takie same i rozłożone równomiernie. Po prawej stronie znajdują się naczynia stanowiące przykłady mieszanin niejednorodnych. Pierwszy z tych rysunków przedstawia wodę z piaskiem. Czerwone cząstki podpisane jako ciało stałe zebrane są w kopczyk na dnie naczynia, a niebieskie cząstki podpisane ciecz wypełniają równomiernie resztę przestrzeni. Rysunek drugi ilustruje mieszaninę wody z olejem, która ma postać warstwową. Równomiernie rozłożone żółte cząstki oleju podpisane jako ciecz zajmują górną część naczynia, a równomiernie rozłożone cząstki wody również podpisane jako ciecz wypełniają dolną część. Pomiędzy tymi obszarami znajduje się wyraźna pozioma granica ułożona z pojedynczej linii ciasno zebranych żółtych cząstek. W trzecim rysunku z grupy, podpisanym mgła, piana pojedynczym niebieskim cząstkom wody towarzyszą luźno rozrzucone niewielkie grupy innych, czerwonych cząstek. Natomiast ostatni rysunek, podpisany mleko przedstawia naczynie wypełnione małymi niebieskimi cząsteczkami wody, pomiędzy którymi znajdują się znacznie większe czerwone cząsteczki symbolizujące białka i inne większe od wody związki. Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.
Sposoby rozdzielania mieszanin
RM57ra5jU1k3x 1 Mieszaniny Mieszaniny Film dostępny na portalu epodreczniki.pl Mieszaniny
Piktogramy ostrzegawcze umieszcza się na opakowaniach preparatów zawierających substancje niebezpieczne dla zdrowia i życia człowieka.
RPmC947Qy6ZhM 1 Ilustracja przedstawia przykłady sześciu popularnych piktogramów ostrzegawczych w zestawieniu wersji nowych ze starymi. W górnej części obrazka zebrano piktogramy w wersji obowiązującej obecnie, a w dolnej ich starsze odpowiedniki. Zaprezentowane piktogramy licząc od lewej to: produkt toksyczny, szkodliwy, żrący, niebezpieczny dla środowiska, palny oraz wybuchowy.
iqCpOiGGPv_d5e447
Zadania
Pamiętam i rozumiem
Wyjaśnij, na czym polega zjawisko dyfuzji i zaplanuj doświadczenie, które je zilustruje.
Opisz metody rozdzielania mieszanin.
Wyjaśnij różnicę między pierwiastkiem, związkiem chemicznym a mieszaniną.
Czytam i interpretuję
W dowolnym źródle (podręczniki, książki, encyklopedie, Internet) znajdź informacje dotyczące znanych chemików i przedstaw ich wkład w rozwój nauki.
Z tablic chemicznych odczytaj dostępne informacje na temat złota i srebra, siarki i tlenu (np. temperaturę topnienia, gęstość). Porównaj odczytane wyniki, a następnie podaj inne znane ci właściwości metali i niemetali.
Korzystając z układu okresowego, odszukaj ukryte w swoim imieniu i nazwisku symbole pierwiastków chemicznych. Sprawdź, które z nich są metalami, a które – niemetalami. Zebrane dane zestaw w tabeli.
*W laboratorium chemicznym nie posługujemy się zmysłem smaku w celu identyfikacji substancji. Sprawdź w dostępnych źródłach, jakie rodzaje smaku rozróżniamy i podaj przykłady odpowiednich produktów spożywczych wywołujących te wrażenia smakowe.
Rozwiązuję problemy
Oceń, czy producent powinien do wykonania uchwytów do patelni i garnków oraz pokrywek użyć metalu, czy pokryć je tworzywem sztucznym. Swoją odpowiedź uzasadnij.
Zastanów się i opisz dwie metody rozdzielania mieszaniny soli kamiennej i wody. Zaproponuj potrzebny sprzęt laboratoryjny.
Wyjaśnij, dlaczego lód unosi się na powierzchni wody.
Wyjaśnij, w jaki sposób można sprawdzić, czy otrzymane kolczyki są wykonane ze srebra. Oblicz jaką powinny mieć masę, wiedząc, że mają kształt sześciennych kostek o długości boku = 0,5 cm. Kolczyki w kształcie sześcianu Źródło: Marcin Sadomski, Markus Huber (http://www.openfootage.net), licencja: CC BY 4.0. RtPXB6Y9ocgmQ1
Zaplanuj doświadczenie pozwalające sprawdzić, czy większą gęstość ma woda, czy olej.
iqCpOiGGPv_d5e532
Projekt badawczy
Projekt badawczy – korozja i sposoby jej zapobiegania Tytuł projektu Korozja i sposoby jej zapobiegania Temat projektu Określenie czynników powodujących korozję oraz porównanie sposobów zabezpieczania materiałów przed korozją Badana hipoteza Korozja następuje pod wpływem czynników środowiska (tlenu zawartego w powietrzu, wilgoci) oraz związków chemicznych, np. soli kamiennej. Metodami chroniącymi przed korozją są: malowanie farbami, malowanie lakierami, oliwienie i smarowanie. Materiały źródłowe 1.10. Metale Uczeń Co dokładnie mam zamiar zrobić, by sprawdzić, czy hipoteza jest prawdziwa? Zaplanować doświadczenie pozwalające określić czynniki wpływające na korozję oraz najlepsze sposoby jej zapobiegania. Co trzeba przygotować, by zweryfikować hipotezę? Przedmioty żelazne i stalowe, wodę, sól kamienną, olej, oliwę, farbę, lakier, smar, naczynia, np. słoiki, do przeprowadzenia doświadczenia. Co będę obserwować (mierzyć)? Wpływ substancji zawartych w roztworze na szybkość korozji.
Wpływ substancji zabezpieczających przed korozją. Czas trwania 3‑tygodniowa obserwacja. Wyniki Przygotowanie karty pracy z zapisem codziennych obserwacji zestawionych w tabeli. Aktualizowane co tydzień fotograficzne relacje z przebiegu eksperymentów. Wniosek Czego się nauczyłem podczas tego projektu?
Wyniki i wnioski z projektu badawczego
R2XRrxIqbBov6 1 załącznik z dokumentem do pobrania załącznik z dokumentem do pobrania Źródło: Małgorzata Bartoszewicz, licencja: CC BY 3.0.
iqCpOiGGPv_d5e571
Test sprawdzający z działu I. Substancje i ich właściwości
Test sprawdzający
R1JZC7MsuU34O 1 załącznik z dokumentem do pobrania załącznik z dokumentem do pobrania Źródło: Małgorzata Bartoszewicz, licencja: CC BY 3.0.
Klucz testu
Substancja (fizyka) – Wikipedia, wolna encyklopedia
Ten artykuł dotyczy substancji w fizyce. Zobacz też: inne znaczenia słowa substancja.
Substancja – materia składająca się z obiektów (cząstek, atomów) mających niezerową masę spoczynkową[1][2]. Substancją nie jest zatem np. fala lub pole fizyczne (grawitacyjne, elektryczne).
Substancja może być jednorodna w sensie chemicznym (np. związek chemiczny) i fizycznym (ośrodek ciągły) albo może być niejednorodna (mieszanina, granulat). Jej skład może być ustalony lub zmienny.
Substancja w sensie fizycznym jest pojęciem szerszym od pojęcia “substancja chemiczna” używanego w chemii. Zatem każda substancja chemiczna jest również substancją w sensie fizycznym, ale nie odwrotnie.
Przykłady klasyfikacji substancji [ edytuj | edytuj kod ]
Substancja a ciało fizyczne [ edytuj | edytuj kod ]
Dana substancja może mieć określone właściwości fizyczne, np. gęstość, lepkość, kolor. Natomiast pozbawiona jest cech o charakterze ograniczającym, jak np. długość, objętość, masa. Takie cechy mogą charakteryzować ciało fizyczne. Istotna jest zależność pomiędzy substancją i ciałem fizycznym. Substancja nie jest ciałem fizycznym, ale ciało jest zbudowane z substancji. Na przykład lód jest substancją, z której mogą być zbudowane ciała takie jak np. sopel, kra, igloo.
Zintegrowana Platforma Edukacyjna
Zimą do spryskiwaczy i chłodnic samochodowych wlewa się specjalne płyny, które zamarzają w temperaturze poniżej –20°C, a nawet –37°C. Do szlifowania i polerowania kamieni szlachetnych, a także do cięcia szkła używa się diamentu, który jest jednym z najtwardszych materiałów. Jak widać, zastosowania substancji są związane z ich cechami charakterystycznymi, takimi jak np. temperatura krzepnięcia lub twardość. Zastanów się, jakie inne właściwości mają substancje nas otaczające i w jaki sposób można je wykorzystywać.
Przejdź do poprzedniej ilustracji Przejdź do następnej ilustracji Rej6xQ6WX3fTh 1 Ilustracja podwójna. Z lewej strony prezentowane jest przykładowe, pięciolitrowe opakowanie zimowego płynu do spryskiwaczy, którego etykieta informuje o możliwości stosowania go w temperaturze -22 stopnie Celsjusza. Z prawej strony narysowane wnętrze samochodu z kierowcą oglądane z perspektywy pasażera na tylnym siedzeniu. Wycieraczki samochodu pracują, na szybach widać ślady spryskiwacza oraz odgarnianego śniegu. Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0. R7MzEjRvX6fe9 1 Ilustracja podwójna. Z lewej strony prezentowana jest diamentowa tarcza tnąca do szlifierki kątowej z zaznaczonym kierunkiem obrotu. Z prawej strony narysowane są ręce człowieka w rękawicach obsługującego szlifierkę i cięty przez niego materiał. W tym przypadku jest to betonowy blok lub płyta chodnikowa. Właściwości substancji decydują o ich zastosowaniu
Już wiesz czym zajmuje się chemia;
jakie zasady bezpieczeństwa obowiązują w szkolnej pracowni chemicznej;
których naczyń i jakiego sprzętu należy użyć do wykonania określonej czynności laboratoryjnej;
jak należy postępować z substancjami i preparatami oznaczonymi piktogramami ostrzegawczymi.
Nauczysz się definiować pojęcie substancja ;
określać, które cechy substancji są zaliczane do właściwości fizycznych, a które – do właściwości chemicznych;
planować metody badania właściwości fizycznych i chemicznych substancji;
badać i opisywać właściwości wybranych substancji.
iHwBAn9MIH_d5e254
1. Czy słowo substancja ma zawsze takie samo znaczenie?
W języku potocznym substancjami nazywamy otaczające nas elementy przyrody, np. wodę, powietrze, drewno do palenia w kominku, a także używane w kuchni przyprawy. Jednak nie jest to określenie poprawne pod względem chemicznym.
SubstancjasubstancjaSubstancja to rodzaj materii o stałym składzie chemicznym, wykazującej zespół określonych właściwości, dzięki którym możemy ją rozpoznać.
Substancjami są np: cukier, sól kamienna, żelazo, tlen, czysta woda, czyli tzw. woda destylowana (w przeciwieństwie do wody morskiej czy też z kranu).
Właściwości materiałów a ich zastosowanie Doświadczenie 1 Problem badawczy Czy zastosowanie różnych przedmiotów związane jest z właściwościami materiałów, z których są wykonane? Hipoteza Wybierz jedną z przedstawionych hipotez, a następnie zweryfikuj ją. Zastosowanie przedmiotów jest związane z właściwościami materiałów, z których są wykonane.
Zastosowanie przedmiotów nie jest związane z właściwościami materiałów, z których zostały one wykonane. Co będzie potrzebne nóż drewniany (do smarowania),
nóż plastikowy,
metalowy nóż kuchenny,
deska do krojenia,
jabłko. Instrukcja Połóż jabłko na desce. Spróbuj przekroić je kolejno nożami wykonanymi z różnych materiałów (drewna, plastiku i metalu). Podsumowanie Obserwacje Najłatwiej jabłko kroi się nożem metalowym, a najtrudniej – drewnianym.
Wniosek Każda substancja, z której wytworzono określony przedmiot, ma inne właściwości. Dlatego do przekrojenia jabłka najlepiej użyć noża metalowego, a nie plastikowego czy drewnianego. Dobre do krojenia, ostre noże produkuje się m.in. z dobrej jakości twardego metalu lub jego stopu. Sztućce jednorazowego użytku wytwarza się z taniego plastiku, zaś noże, które świetnie nadają się do smarowania pieczywa, wykonuje się z drewna.
Użyteczność przedmiotów jest związana z właściwościami materiałów, z których są wykonane.
Elementy konstrukcyjne wytwarza się z materiałów o dużej wytrzymałości. Garnki wykonuje się z tworzyw, które dobrze przewodzą ciepło, zaś rączki – z izolatorów chroniących przed oparzeniem. Dobre i złe przewodnictwo ciepła to właściwości materii, które wpływają na jej zastosowanie. Niektóre cechy można zmierzyć, inne – tylko opisać. Pomiarów dokonuje się w tych samych warunkach (w temperaturze pokojowej i pod ciśnieniem normalnym), co umożliwia porównanie ich wyników.
Polecenie 1 Przypomnij sobie z lekcji przyrody, z czego zbudowany jest otaczający nas świat. Spójrz na ilustracje przykładowych wyrobów (waty cukrowej, szpilki krawieckiej, solnego żyrandola, srebrnej monety, miedzianej rynny) i określ, z jakich substancji zostały wytworzone. Przejdź do poprzedniej ilustracji Przejdź do następnej ilustracji R1V1aBnwdJLMx 1 Zdjęcie przedstawia sprzedawcę waty cukrowej. wata cukrowa R1PUASTdkmoDt 1 Zdjęcie przedstawiające szpilkę krawiecką. szpilka krawiecka Rg2FkmGGvfQ5O 1 Zdjęcie przedstawia żyrandole solne z kopalni w Wieliczce. solny żyrandol R1Dlta5nE290q 1 Zdjęcie przedstawia dwie srebrne monety Księcia Williama III. srebrna moneta RzPVaULFYaQpo 1 Zdjęcie przedstawia zbliżenie miedzianych rynien na dachu domu. miedziana rynna
iHwBAn9MIH_d5e362
2. Jakie właściwości nazywamy fizycznymi?
Wszystkie substancje mają określone właściwości. Możemy je badać zmysłami (np. zobaczyć, usłyszeć, powąchać) lub za pomocą specjalnych przyrządów, co pozwala odróżnić daną substancję od innej.
Właściwości substancji możemy podzielić na:
jakościowe – te, których nie można wyrazić w liczbach (np. smak, zapach);
ilościowe – te, które można mierzyć i opisać za pomocą liczb (np. gęstość, temperatura wrzenia, temperatura topnienia).
Jakie znasz stany skupienia?
Polecenie 2 Przypomnij z lekcji przyrody wiadomości o stanach skupienia wody.
Rozejrzyj się wokół siebie i dokonaj podziału przedmiotów, biorąc pod uwagę ich stan skupienia.
Substancje mogą występować (w określonej temperaturze i przy odpowiednim ciśnieniu) w jednym z trzech podstawowych stanów skupienia:
stałym,
ciekłym,
gazowym.
R7m0eb2pWlEd0 1 Schemat przedstawia procesy przechodzenia substancji pomiędzy trzema zmianami skupienia: stałym, ciekłym i gazowym. W centralnej części rysunku znajdują się trzy czarne prostokąty opisane od lewej kolejno jako ciało stałe, ciecz i para. Strzałki łączące prostokąty wskazują kierunek zmiany stanu skupienia, a napis oznacza nazwę. Przejście ze stanu stałego w ciecz to topnienie, natomiast w przeciwną stronę – krzepnięcie. Przejście ze stanu ciekłego w gazowy to wrzenie lub parowanie, natomiast proces przeciwny to skraplanie. Natomiast przechodzenie ze stanu ciała stałego bezpośrednio w gazowy i vice versa to odpowiednio sublimacja i resublimacja. Źródło: Krzysztof Jaworski, Małgorzata Bartoszewicz, Agnieszka Kamińska-Ostęp, licencja: CC BY 3.0.
Substancje mogą zmieniać stan skupienia w określonej temperaturze. Przyjrzyjmy się temu zjawisku na przykładzie wody.
Lód topi się, czyli przechodzi ze stanu stałego w ciekły w temperaturze 0°C. Mówimy, że jest to temperatura topnienia (krzepnięcia) wody.
Woda wrze, czyli przechodzi ze stanu ciekłego w gazowy, w temperaturze 100°C – mówimy, że jest to temperatura wrzenia wody.
Wszystkie te zmiany można odwrócić, wystarczy ogrzać lub oziębić wodę.
Niekiedy substancja stała przekształca się bezpośrednio w gaz z pominięciem stanu ciekłego (sublimacja) i odwrotnie – gaz może bezpośrednio przejść w stan stały, bez skraplania i krzepnięcia (resublimacja).
Czwarty stan skupienia
Definicja uwzględniająca tylko trzy stany skupienia uległa zmianie, kiedy to w 1928 r. Irving Langmuir (czyt. erwing lanmire) wprowadził pojęcie plazma.
Na Ziemi plazma występuje rzadko, można ją zaobserwować podczas wyładowań atmosferycznych, np. podczas burzy lub w zorzy polarnej. Natomiast we Wszechświecie plazma jest najczęściej występującym stanem materii. Są z niej zbudowane niektóre gwiazdy, np. Słońce. Techniczne zastosowanie plazmy jest szerokie, najbardziej znane produkty, w których wykorzystuje się plazmę, to telewizory z ekranem plazmowym (PDP – od ang. plasma display panel), świetlówki oraz neonówki.
Przejdź do poprzedniej ilustracji Przejdź do następnej ilustracji R1CkvwBhF3Goe 1 Zdjęcie przedstawiające górę lodową z szerszej perspektywy. Dzięki dużej przezroczystości morza wyraźnie rozpoznawalny jest znacznie większa ilość lodu pod wodą, niż część wynurzająca się nad powierzchnie. Ilustracja stanu skupienia stałego. Stały RZo6QKrejsPiF 1 Zdjęcie przedstawiające fragment rzeki otoczonej drzewami, przeciętej przez szeroki i stosunkowo niski wodospad lub duży próg. Ilustracja stanu skupienia ciekłego. Ciekły RnuAby9CNz79U 1 Zdjęcie przedstawia niebieskie niebo częściowo przesłonięte białymi chmurami. Ilustracja stanu skupienia gazowego. Gazowy R1Yq18X9DFrf5 1 Zdjęcie przedstawia zorzę polarną nad pokrytą śniegiem drogą, okolicznymi lasami i polami. Ilustracja stanu plazmy. Plazma
Ciekawostka Piąty stan skupiena W latach 20. XX wieku fizycy Satyendra Bose (czyt. satiendra bos) i Albert Einstein (czyt. ensztain) przewidzieli istnienie piątego stanu skupienia materii – kondensatu Bosego‑Einsteina (nazwa pochodzi od ich nazwisk). Za prace nad stworzeniem takiego kondensatu oraz podstaw wiedzy na ten temat Nagrodę Nobla w 2001 roku w dziedzinie fizyki otrzymali Eric Cornell (czyt. erik kornel), Carl Wieman (czyt. karl łiman) (USA), Wolfgang Ketterle (czyt. keterle) (Niemcy). Kondensat Bosego‑Einsteina powstaje przez chłodzenie rozrzedzonego gazu atomów do bardzo niskiej temperatury. Badania nad kondensatem mogą przyczynić się m.in. do stworzenia komputerów o dużej mocy obliczeniowej i małych rozmiarach, bardzo precyzyjnych miniaturowych zegarów atomowych, a także mogą wpłynąc na rozwój nanotechnologii.
Ciekawostka Zero absolutne
W drugiej połowie XIX w. fizycy odkryli, że temperatura jest przejawem chaotycznego ruchu cząstek, z których składa się materia. W substancjach stałych cząstki drgają, w cieczach – przemieszczają się swobodnie we wszystkich kierunkach, zderzając się ze sobą niczym kule bilardowe, a w gazach – poruszają się swobodnie we wszystkich kierunkach.
Zero absolutne, bezwzględne (0 kelvinów równe co do wartości –273,15°C) to taka temperatura, w której cząstki nieruchomieją, przestają się przemieszczać, drgać i obracać, mają najniższą możliwą energię. R1VFH1kPFuUyN 1 Aplikacja interaktywna umożliwiająca porównanie ze sobą skal temperaturowych Celsjusza i Kelwina. Na ekranie znajdują się obok siebie dwa termometry, z których lewy, wyskalowany w stopniach Celsjusza naniesione ma temperatury od -273 do 100 stopni, a prawy, wyskalowany w Kelwinach naniesione ma temperatury od 0 do 400 kelwinów. Na obu tych skalach wyróżniono czerwonymi przerywanymi kreskami temperatury zera bezwzględnego oraz zamarzania i wrzenia wody. Po prawej stronie znajduje się interaktywny suwak umożliwiający podnoszenie i obniżanie temperatury na obydwu skalach. Aplikacja interaktywna umożliwiająca porównanie ze sobą skal temperaturowych Celsjusza i Kelwina. Na ekranie znajdują się obok siebie dwa termometry, z których lewy, wyskalowany w stopniach Celsjusza naniesione ma temperatury od -273 do 100 stopni, a prawy, wyskalowany w Kelwinach naniesione ma temperatury od 0 do 400 kelwinów. Na obu tych skalach wyróżniono czerwonymi przerywanymi kreskami temperatury zera bezwzględnego oraz zamarzania i wrzenia wody. Po prawej stronie znajduje się interaktywny suwak umożliwiający podnoszenie i obniżanie temperatury na obydwu skalach. Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D1EuVH84U Skale Celsjusza i Kelvina
iHwBAn9MIH_d5e536
Ciało stałe czy ciecz? Doświadczenie 2 Problem badawczy Czy badana materia w tych samych warunkach może zachowywać się jednocześnie jak ciecz i substancja stała (mieć właściwości cieczy i substancji stałej)? Hipoteza Wybierz jedną z przedstawionych hipotez, a następnie zweryfikuj ją. Badana materia w tych samych warunkach nie może mieć właściwości cieczy i substancji stałej.
Badana materia w tych samych warunkach może mieć właściwości cieczy i substancji stałej. Co będzie potrzebne krystalizator lub głęboki talerz,
szklanka,
skrobia ziemniaczana (mąka ziemniaczana),
woda. Instrukcja Do krystalizatora (lub głębokiego talerza) wsyp ok. ½ szklanki mąki ziemniaczanej. Dodaj ¼ szklanki wody. Następnie, cały czas mieszając, stopniowo dolewaj wodę aż do momentu uzyskania cieczy o konsystencji bardzo gęstego płynu. Zbadaj zachowanie powstałej masy poprzez: zanurzenie ręki (szybko, wolno), uderzenie pięścią, nabranie niewielkiej ilości masy w dłonie i uformowanie kuli, wrzucenie uformowanej wcześniej kuli do miski z masą, potrząśnięcie zawartością krystalizatora (talerza). Podsumowanie Otrzymana w wyniku doświadczenia masa zachowuje się albo jak ciecz (substancja płynna), albo jak substancja stała – w zależności od siły, z jaką na nią działamy. Badana materia w tych samych warunkach może mieć właściwości zarówno cieczy, jak i substancji stałej. To tzw. ciecz nienewtonowska (płyn nienewtonowski). R6xAy7VsWh9XV 1 Animacja prezentująca zmianę stanu skupienia i zależności między ułożeniem cząsteczek wody i mąki ziemniaczanej. Animacja prezentująca zmianę stanu skupienia i zależności między ułożeniem cząsteczek wody i mąki ziemniaczanej. Ciecz nienewtonowska Film dostępny na portalu epodreczniki.pl Ciecz nienewtonowska Animacja prezentująca zmianę stanu skupienia i zależności między ułożeniem cząsteczek wody i mąki ziemniaczanej.
Właściwości fizycznewłaściwości fizyczne substancjiWłaściwości fizyczne – cechy charakterystyczne substancji:
stan skupienia;
barwa;
rodzaj powierzchni: błyszcząca, matowa, chropowata, porowata;
twardość;
zmiana kształtu ciała pod wpływem sił: kruchość (odkształcenie trwałe z rozpadem na mniejsze kawałki); sprężystość (zmiana kształtu pod wpływem niewielkiej siły i powrót do pierwotnego kształtu); kowalność (odkształcenie trwałe metali, ale bez rozpadu na mniejsze kawałki);
rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach (ciekłych, stałych i gazowych);
przewodnictwo ciepła;
przewodnictwo prądu elektrycznego;
właściwości magnetyczne;
temperatura wrzenia;
temperatura topnienia;
gęstość.
R15807qaHqf5R 1 Ilustracja przedstawiająca listę właściwości fizycznych substancji. W samym środku znajduje się czarne koło z napisem “właściwości fizyczne”. Do niego prowadzą linie wychodzące od różnokolorowych okręgów z nazwami własności. Licząc od góry w kierunku ruchu wskazówek zegara są to: przewodnictwo elektryczne i cieplne, barwa, twardość, rozpuszczalność, rozpuszczalność w wodzie, kowalność, temperatura wrzenia i topnienia, stan skupienia, gęstość oraz plastyczność. Źródło: Krzysztof Jaworski, Małgorzata Bartoszewicz, Agnieszka Kamińska-Ostęp, licencja: CC BY 3.0.
RTpBiahvCOmOu 1 Ilustracja przedstawiająca właściwości fizyczne złota. W samym środku w mniejszym szarym okręgu znajduje się rysunek sztabki z podpisem “złoto”. Na zewnątrz koła znajduje się większe koło podzielone na różnokolorowe części, jak w wykresie tortowym, zawierające konkretne właściwości fizyczne. Licząc od góry w kierunku ruchu wskazówek zegara są to: gęstość 19,28 g/cm ³ , najbardziej ciągliwy metal, temperatura topnienia 1046 stopni Celsjusza, ciało stałe, barwa żółta, temperatura wrzenia 2800 stopni Celsjusza, najbardziej kowalny metal, metaliczny połysk. Źródło: Krzysztof Jaworski, Małgorzata Bartoszewicz, Agnieszka Kamińska-Ostęp, OpenClips (http://pixabay.com), licencja: CC BY 3.0.
iHwBAn9MIH_d5e677
Polecenie 3 Znajdź podobieństwa i różnice we właściwościach fizycznych 3 dowolnych substancji: porównaj ich barwy, stan skupienia, rozpuszczalność w wodzie. Zaplanuj doświadczenie, przeprowadź je, a obserwacje i wnioski zanotuj w zeszycie.
Badanie właściwości fizycznych wybranych substancji 1 Doświadczenie 3 Problem badawczy W jaki sposób można zidentyfikować właściwości fizyczne substancji i ich mieszanin? Hipoteza Właściwości fizyczne substancji i ich mieszanin można zidentyfikować za pomocą zmysłów, np. wzroku. Co będzie potrzebne sól kamienna,
cukier,
mąka,
kawałek kredy,
woda,
miedziany drut,
żelazna szpilka krawiecka,
7 szalek Petriego,
7 zlewek,
bagietka. Instrukcja Na 5 szalkach Petriego umieść kolejno po łyżeczce: soli kamiennej, cukru, mąki, rozdrobnionej kredy, wody. Na 6. szalce połóż kawałek miedzianego drutu, a na 7. – żelazną szpilkę krawiecką. Określ stan skupienia oraz barwę badanych substancji. Do zlewek wlej wodę do połowy ich objętości, dodaj badane substancje z szalek Petriego i zamieszaj bagietką. Określ rozpuszczalność substancji w wodzie. Podsumowanie Obserwacje potrzebne do doświadczenia przedstaw w formie tabeli. Tabela do doświadczenia Substancja Stan skupienia Barwa Rozpuszczalność w wodzie Wydrukuj i wypełnij formularz. R5LQumXmxehNE 1 załącznik z dokumentem do pobrania załącznik z dokumentem do pobrania Źródło: Małgorzata Bartoszewicz, Agnieszka Kamińska-Ostęp, licencja: CC BY 3.0.
RYzKUBrluV0Zc 1 Film rozpoczyna ujęcie laborantki sprawdzającej zapach próbek trzech różnych substancji na szalkach Petriego. Robi to prawidłowo, czyli bez przykładania nosa do próbek, lecz przez wachlowanie ręką od naczynia w kierunku swojej twarzy. Następuje zmiana ujęcia na zbliżenie wszystkich czterech próbek: soli kamiennej, siarki i żelaza. Pojawia się napis Rozpuszczalność badanych substancji w wodzie. Laborantka demonstrująca zagadnienie dodaje do trzech zlewek z wodą kolejno sól kamienną, żelazo i siarkę, mieszając za każdym razem bagietką. Pojawia się napis Próba twardości różnych substancji. Następują ujęcia uderzeń młotka rozbijającego kawałki soli kamiennej i siarki. Uderzenia młotkiem w żelazną płytkę nie dają żadnych widocznych efektów. Pojawia się napis Badanie właściwości magnetycznych substancji. Następuje ujęcie zbliżania magnesu najpierw do żelaza, następnie do soli, a na koniec do siarki. Tylko żelazo zostaje przyciągnięte. Pojawia się napis Badanie przewodnictwa elektrycznego. Do próbek soli, siarki i żelaza przyłożone zostają końcówki przyrządu pomiarowego ustawionego na badanie oporu. Tylko przy żelazie następuje reakcja – wyświetlacz wskazuje opór bliski zerowemu, a więc pełne przewodnictwo prądu. Pojawia się napis Podsumowanie, a następnie krótkie migawki z wcześniej przeprowadzanych prób. Film rozpoczyna ujęcie laborantki sprawdzającej zapach próbek trzech różnych substancji na szalkach Petriego. Robi to prawidłowo, czyli bez przykładania nosa do próbek, lecz przez wachlowanie ręką od naczynia w kierunku swojej twarzy. Następuje zmiana ujęcia na zbliżenie wszystkich czterech próbek: soli kamiennej, siarki i żelaza. Pojawia się napis Rozpuszczalność badanych substancji w wodzie. Laborantka demonstrująca zagadnienie dodaje do trzech zlewek z wodą kolejno sól kamienną, żelazo i siarkę, mieszając za każdym razem bagietką. Pojawia się napis Próba twardości różnych substancji. Następują ujęcia uderzeń młotka rozbijającego kawałki soli kamiennej i siarki. Uderzenia młotkiem w żelazną płytkę nie dają żadnych widocznych efektów. Pojawia się napis Badanie właściwości magnetycznych substancji. Następuje ujęcie zbliżania magnesu najpierw do żelaza, następnie do soli, a na koniec do siarki. Tylko żelazo zostaje przyciągnięte. Pojawia się napis Badanie przewodnictwa elektrycznego. Do próbek soli, siarki i żelaza przyłożone zostają końcówki przyrządu pomiarowego ustawionego na badanie oporu. Tylko przy żelazie następuje reakcja – wyświetlacz wskazuje opór bliski zerowemu, a więc pełne przewodnictwo prądu. Pojawia się napis Podsumowanie, a następnie krótkie migawki z wcześniej przeprowadzanych prób. Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0. Film dostępny na portalu epodreczniki.pl Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0. Film rozpoczyna ujęcie laborantki sprawdzającej zapach próbek trzech różnych substancji na szalkach Petriego. Robi to prawidłowo, czyli bez przykładania nosa do próbek, lecz przez wachlowanie ręką od naczynia w kierunku swojej twarzy. Następuje zmiana ujęcia na zbliżenie wszystkich czterech próbek: soli kamiennej, siarki i żelaza. Pojawia się napis Rozpuszczalność badanych substancji w wodzie. Laborantka demonstrująca zagadnienie dodaje do trzech zlewek z wodą kolejno sól kamienną, żelazo i siarkę, mieszając za każdym razem bagietką. Pojawia się napis Próba twardości różnych substancji. Następują ujęcia uderzeń młotka rozbijającego kawałki soli kamiennej i siarki. Uderzenia młotkiem w żelazną płytkę nie dają żadnych widocznych efektów. Pojawia się napis Badanie właściwości magnetycznych substancji. Następuje ujęcie zbliżania magnesu najpierw do żelaza, następnie do soli, a na koniec do siarki. Tylko żelazo zostaje przyciągnięte. Pojawia się napis Badanie przewodnictwa elektrycznego. Do próbek soli, siarki i żelaza przyłożone zostają końcówki przyrządu pomiarowego ustawionego na badanie oporu. Tylko przy żelazie następuje reakcja – wyświetlacz wskazuje opór bliski zerowemu, a więc pełne przewodnictwo prądu. Pojawia się napis Podsumowanie, a następnie krótkie migawki z wcześniej przeprowadzanych prób.
R1Prd4w0GBAxD 1 Film rozpoczyna ujęcie czterech zlewek z przezroczystymi płynami, z których jeden ma żółtawy kolor. Zgodnie z podpisami płyny te to, licząc od lewej, woda, olej, gliceryna i ocet. Demonstrator dolewa po niewielkiej ilości trzech ostatnich substancji do zlewek z wodą i miesza. Ocet rozpuszcza się w wodzie natychmiast, natomiast gliceryna rozpuszcza się zaraz po wymieszaniu. Olej mimo mieszania nie rozpuszcza się w wodzie, lecz tworzy warstwę na jej powierzchni. Film rozpoczyna ujęcie czterech zlewek z przezroczystymi płynami, z których jeden ma żółtawy kolor. Zgodnie z podpisami płyny te to, licząc od lewej, woda, olej, gliceryna i ocet. Demonstrator dolewa po niewielkiej ilości trzech ostatnich substancji do zlewek z wodą i miesza. Ocet rozpuszcza się w wodzie natychmiast, natomiast gliceryna rozpuszcza się zaraz po wymieszaniu. Olej mimo mieszania nie rozpuszcza się w wodzie, lecz tworzy warstwę na jej powierzchni. Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0. Film dostępny na portalu epodreczniki.pl Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0. Film rozpoczyna ujęcie czterech zlewek z przezroczystymi płynami, z których jeden ma żółtawy kolor. Zgodnie z podpisami płyny te to, licząc od lewej, woda, olej, gliceryna i ocet. Demonstrator dolewa po niewielkiej ilości trzech ostatnich substancji do zlewek z wodą i miesza. Ocet rozpuszcza się w wodzie natychmiast, natomiast gliceryna rozpuszcza się zaraz po wymieszaniu. Olej mimo mieszania nie rozpuszcza się w wodzie, lecz tworzy warstwę na jej powierzchni.
Ciekawostka Na początku XVIII w. pochodzący z Gdańska holenderski inżynier Daniel Fahrenheit, wzorując się na duńskim astronomie Olem Romerze, wynalazł termometr rtęciowy. Ole Romer (czyt. ule roma) za temperaturę wrzenia wody przyjął 60 stopni, zgodnie z systemem sześćdziesiątkowym, w którym liczą się także czas i kąty (podział na sekundy i minuty). Według tej skali woda zamarza w 7,5 stopnia, a temperatura ciała ludzkiego wynosi 22,5 stopnia.
Daniel Fahrenheit (czyt. farenhait), który nie lubił ułamków, najpierw pomnożył stopnie Romera przez cztery, a potem jeszcze nieco zmienił, żeby różnica między zerem a temperaturą ludzkiego ciała była równa 64 stopniom. Umożliwiło mu to podzielenie jednego odcinka wielokrotnie na pół (64 to 26) i zrobienie podziałki w swoich termometrach. Tak oto temperatura zamarzania wody w skali Fahrenheita ma wartość 32, a wrzenia – 212 stopni. Amerykanie używają tej skali do dziś. Europejczycy korzystają ze skali szwedzkiego astronoma i fizyka Andersa Celsiusa(czyt. andesz celsios), w której 0 stopni to temperatura topnienia lodu, a 100 stopni – temperatura wrzenia wody. R1BKLbhxhPd2k 1 Rysunek przedstawiający zależności skal pomiaru temperatury Celsjusza i Fahrenheita. Na dwóch naniesionych obok siebie termometrach z identycznym poziomem rtęci, z których lewy wyskalowany jest w stopniach Celsjusza, a drugi w stopniach Fahrenheita oznaczone zostały za pomocą trzech poziomych linii trzy te same temperatury i opisane liczbowo w obydwu skalach. Wynoszące w skali Celsjusza, licząc od góry 100, 20 i 0 stopni, w skali Fahrenheita liczą odpowiednio 212, 70 i 32 stopnie. Skale Celsjusza i Fahrenheita
iHwBAn9MIH_d5e800
3. Jakie właściwości nazywamy chemicznymi?
Polecenie 4 Obejrzyj fotografie. Obie drabiny przez kilka miesięcy były narażone na działanie podobnych warunków atmosferycznych.
Zastanów się, jakimi właściwościami różnią się substancje, z których wykonano obie drabiny. RRKF6D8bwC8oz 1 Na ilustracji znajdują się dwa ułożone obok siebie zdjęcia przedstawiające drabiny. Lewe przedstawia zardzewiałą drabinę żelazną przytwierdzoną na stałe do fasady budynku, natomiast prawe błyszczącą i gładką drabinę aluminiową opartą o mur. Źródło: epodreczniki.pl, licencja: CC BY 3.0.
Właściwościami chemicznymiwłaściwości chemiczne substancjiWłaściwościami chemicznymi nazywamy te cechy substancji, które można określić na podstawie jej zachowania wobec innych substancji. Są to np.:
zapach,
smak,
palność,
reaktywność (zdolność do reagowania z określonymi substancjami lub jej brak, uleganie rozkładowi na substancje prostsze pod wpływem określonych czynników).
RfH60vjTpZbbb 1 Schemat przedstawia listę właściwości chemicznych substancji. Jego środkową część stanowi czarne pole w kształcie rombu z napisem “właściwości chemiczne”. Wokół niego rozmieszczone są przylegające do siebie różnobarwne pola układające się w kwadrat opisane kolejno, licząc od góry w kierunku ruchu wskazówek zegara, jako: smak, zapach, reaktywność i palność. Źródło: Krzysztof Jaworski, Małgorzata Bartoszewicz, Agnieszka Kamińska-Ostęp, licencja: CC BY 3.0.
Badanie palności. Pokaz nauczycielski 1 Doświadczenie 4 Problem badawczy Czy substancje ulegają spalaniu w ten sam sposób? Hipoteza Wybierz jedną z przedstawionych hipotez, a następnie zweryfikuj ją. Badane substancje spalają się w ten sam sposób.
Badane substancje mogą różnić się palnością. Co będzie potrzebne magnez,
miedź,
palnik,
szczypce metalowe,
okulary ochronne. Instrukcja Metalowymi szczypcami chwyć niewielki kawałek wstążki magnezowej i umieść go w płomieniu palnika. Obserwuj zachodzące zmiany. Metalowymi szczypcami chwyć niewielki kawałek miedzianego drutu i umieść go w płomieniu palnika. Obserwuj zachodzące zmiany. Zdjęcie przedstawia próbę palności substancji. Niewielka ilość badanej substancji naniesiona na metalowy drut umieszczona w płomieniu gazowego palnika zmienia barwę tego płomienia z niebieskiej na żółto-pomarańczową. Źródło: Søren Wedel Nielsen (https://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY-SA 3.0. RjfON0EeH9MLh1 Podsumowanie Obserwacje: magnez szybko spala się oślepiającym białym płomieniem. Natomiast długo ogrzewana miedź pokrywa się nalotem o czarnej barwie.
Wnioski: badane substancje różnią się pod względem palności. RNkoAVYCBdiCN 1 Zbliżenie na dwie kolby stożkowe zamknięte korkami. Podpis pod lewą: tlen. Podpis pod prawą: tlenek węgla(IV). Laborantka przeprowadzająca demonstrację otwiera po kolei na moment kolby, przeprowadzając próbę zapachową, po czym zamyka je z powrotem. Pojawia się plansza z napisem Badanie palności. Kolba z tlenem ponownie zostaje otwarta, a do jej wnętrza wprowadzane zostaje żarzące się łuczywko, które natychmiast rozpala się jasnym płomieniem. Po przełożeniu do kolby z dwutlenkiem węgla, łuczywko gaśnie. Nagranie zostaje spauzowane, a ekranie pojawia się napis Wnioski. Zbliżenie na dwie kolby stożkowe zamknięte korkami. Podpis pod lewą: tlen. Podpis pod prawą: tlenek węgla(IV). Laborantka przeprowadzająca demonstrację otwiera po kolei na moment kolby, przeprowadzając próbę zapachową, po czym zamyka je z powrotem. Pojawia się plansza z napisem Badanie palności. Kolba z tlenem ponownie zostaje otwarta, a do jej wnętrza wprowadzane zostaje żarzące się łuczywko, które natychmiast rozpala się jasnym płomieniem. Po przełożeniu do kolby z dwutlenkiem węgla, łuczywko gaśnie. Nagranie zostaje spauzowane, a ekranie pojawia się napis Wnioski. Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0. Film dostępny na portalu epodreczniki.pl Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0. Zbliżenie na dwie kolby stożkowe zamknięte korkami. Podpis pod lewą: tlen. Podpis pod prawą: tlenek węgla(IV). Laborantka przeprowadzająca demonstrację otwiera po kolei na moment kolby, przeprowadzając próbę zapachową, po czym zamyka je z powrotem. Pojawia się plansza z napisem Badanie palności. Kolba z tlenem ponownie zostaje otwarta, a do jej wnętrza wprowadzane zostaje żarzące się łuczywko, które natychmiast rozpala się jasnym płomieniem. Po przełożeniu do kolby z dwutlenkiem węgla, łuczywko gaśnie. Nagranie zostaje spauzowane, a ekranie pojawia się napis Wnioski. R10GRGxAsHoTl 1 Widoczny schemat opisujący etapy eksperymentu. Zbliżenie na pole Określenie problemu badawczego. Przejazd kamery na Stawianie hipotezy. Przejazd na Wybór metody badawczej. Ujęcie stołu laboratoryjnego o zawartości (odczynniki i sprzęt) zgodnej z czytanym komentarzem: na szalkach Petriego znajdują się miedź, żelazo, cukier, sól kuchenna, mąka; w kolbie zebrany i zakorkowany chlor. Oprócz tego woda w czterech zlewkach, łyżka bagietka, młotek i szczypce. Ujęcie fragmentu schematu Przeprowadzenie doświadczenia. Przebieg doświadczenia: określanie kolejnych właściwości substancji (miedzi, żelaza, soli kamiennej, cukru, mąki, wody, chloru): stanu skupienia, barwy (zbliżenie na substancję), twardości (uderzanie młotkiem) oraz innych cech charakterystycznych, rozpuszczalności w wodzie poprzez wsypywanie substancji do zlewki i mieszanie bagietką. Następnie ujęcie tabeli z zebranymi właściwościami badanych substancji. Na koniec ujęcie planszy Wynik potwierdza hipotezę. Widoczny schemat opisujący etapy eksperymentu. Zbliżenie na pole Określenie problemu badawczego. Przejazd kamery na Stawianie hipotezy. Przejazd na Wybór metody badawczej. Ujęcie stołu laboratoryjnego o zawartości (odczynniki i sprzęt) zgodnej z czytanym komentarzem: na szalkach Petriego znajdują się miedź, żelazo, cukier, sól kuchenna, mąka; w kolbie zebrany i zakorkowany chlor. Oprócz tego woda w czterech zlewkach, łyżka bagietka, młotek i szczypce. Ujęcie fragmentu schematu Przeprowadzenie doświadczenia. Przebieg doświadczenia: określanie kolejnych właściwości substancji (miedzi, żelaza, soli kamiennej, cukru, mąki, wody, chloru): stanu skupienia, barwy (zbliżenie na substancję), twardości (uderzanie młotkiem) oraz innych cech charakterystycznych, rozpuszczalności w wodzie poprzez wsypywanie substancji do zlewki i mieszanie bagietką. Następnie ujęcie tabeli z zebranymi właściwościami badanych substancji. Na koniec ujęcie planszy Wynik potwierdza hipotezę. Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0. Film dostępny na portalu epodreczniki.pl Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0. Widoczny schemat opisujący etapy eksperymentu. Zbliżenie na pole Określenie problemu badawczego. Przejazd kamery na Stawianie hipotezy. Przejazd na Wybór metody badawczej. Ujęcie stołu laboratoryjnego o zawartości (odczynniki i sprzęt) zgodnej z czytanym komentarzem: na szalkach Petriego znajdują się miedź, żelazo, cukier, sól kuchenna, mąka; w kolbie zebrany i zakorkowany chlor. Oprócz tego woda w czterech zlewkach, łyżka bagietka, młotek i szczypce. Ujęcie fragmentu schematu Przeprowadzenie doświadczenia. Przebieg doświadczenia: określanie kolejnych właściwości substancji (miedzi, żelaza, soli kamiennej, cukru, mąki, wody, chloru): stanu skupienia, barwy (zbliżenie na substancję), twardości (uderzanie młotkiem) oraz innych cech charakterystycznych, rozpuszczalności w wodzie poprzez wsypywanie substancji do zlewki i mieszanie bagietką. Następnie ujęcie tabeli z zebranymi właściwościami badanych substancji. Na koniec ujęcie planszy Wynik potwierdza hipotezę.
Polecenie 5 Znajdź podobieństwa i różnice właściwości chemicznych 3 dowolnych substancji: pod nadzorem nauczyciela porównaj ich smak i zapach. Zaplanuj doświadczenie, przeprowadź je, a obserwacje i wnioski zanotuj w zeszycie.
iHwBAn9MIH_d5e922
Badanie zapachu jako właściwości chemicznych wybranych substancji 1 Doświadczenie 5 Problem badawczy W jaki sposób możemy określić właściwości chemiczne substancji i ich mieszanin? Hipoteza Właściwości chemiczne substancji i ich mieszanin można określić za pomocą zmysłów, np. powonienia. Co będzie potrzebne woda,
10‑procentowy kwas octowy (ocet),
aceton (zmywacz do paznokci zawierający aceton),
3 zlewki,
sól kamienna,
karmel,
2 szalki Petriego. Instrukcja Do pierwszej zlewki wlej niewielką ilość wody, do drugiej – trochę octu, do trzeciej – zmywacz do paznokci. Ostrożnie zbadaj zapach (wachlując dłonią, skieruj pary substancji w stronę nosa). Na pierwszej szalce umieść sól kamienną, na drugiej – karmel. Zbadaj ich zapach. Podsumowanie Obserwacje Woda i sól kamienna są bezwonne. Ocet i zmywacz do paznokci mają odmienne, charakterystyczne ostre zapachy, które pozwalają odróżnić jedną substancję od drugiej. Karmel ma specyficzny zapach.
Wniosek Badane substancje różnią się zapachem.
Właściwości chemiczne substancji i ich mieszanin można określić za pomocą zmysłów, np. powonienia.
Badanie smaku (artykułów spożywczych) jako właściwości chemicznej 1 Doświadczenie 6 Ze względu na bezpieczeństwo w pracowni chemicznej smak wybranych substancji badamy wyłącznie na wyraźne polecenie nauczyciela. Problem badawczy W jaki sposób możemy zidentyfikować właściwości chemiczne substancji i ich mieszanin? Hipoteza Właściwości chemiczne substancji i ich mieszanin można określić za pomocą zmysłów, np. smaku. Co będzie potrzebne sól kamienna,
cukier,
woda,
talerz,
kubek jednorazowy,
łyżeczka jednorazowa. Instrukcja Na talerz wsyp niewielką ilość soli kamiennej i cukru. Na czubku łyżeczki umieść niewielką ilość soli i zbadaj jej smak. W ten sam sposób określ smak cukru. Do kubka nalej wodę i zbadaj jej smak. Podsumowanie Obserwacje Sól kamienna jest słona, cukier – słodki, a woda nie ma smaku.
Wniosek Badane substancje różnią się smakiem.
Właściwości chemiczne substancji i ich mieszanin można zidentyfikować za pomocą zmysłów, np. smaku.
iHwBAn9MIH_d5e1082
Podsumowanie
Świat składa się z różnych substancji, które mają stały skład i określone właściwości.
Każda substancja ma swoje właściwości fizyczne, np. stan skupienia, barwę, rozpuszczalność w wodzie, oraz chemiczne, np. smak, zapach, palność.
Substancje można zidentyfikować na podstawie ich właściwości.
Zastosowania substancji wynikają z ich charakterystycznych właściwości, zarówno fizycznych, jak i chemicznych (np. cukier jest słodki, dlatego używamy go do słodzenia, dwutlenek węgla nie podtrzymuje palenia, więc jest stosowany jako środek gaśniczy w niektórych rodzajach gaśnic).
Praca domowa Polecenie 6.1 Odszukaj w tablicach chemicznych wartości gęstości, temperatury topnienia i wrzenia złota, platyny oraz srebra, a następnie porównaj je ze sobą, zestawiając dane w tabeli. Polecenie 6.2 Opisz właściwości czterech substancji z życia codziennego. Uwzględnij ich stan skupienia, barwę, rozpuszczalność w wodzie oraz zapach. Zestaw dane w tabeli. Polecenie 6.3 Przedstaw w formie infografiki właściwości substancji z podziałem na właściwości fizyczne i chemiczne.
iHwBAn9MIH_d5e1146
Słowniczek
kowalność kowalność właściwość charakteryzująca substancje stałe, np. metale, które pod wpływem kucia ulegają odkształceniu, tworząc cienkie blaszki, a nawet folie
kruchość kruchość właściwość substancji stałych lub materiałów, które pod wpływem uderzenia rozpadają się na małe kawałki
rozpuszczalność rozpuszczalność to liczba gramów substancji stałych, ciekłych i gazowych, które można rozpuścić w 100 gramach wody w danej temperaturze
substancja substancja rodzaj jednorodnej materii (o stałym składzie chemicznym) o określonych właściwościach (cechach charakterystycznych, np. stan skupienia, w danych warunkach, barwa, twardość, palność), np. woda, żelazo, miedź, glin
temperatura topnienia temperatura topnienia temperatura, w której substancja zmienia stan skupienia ze stałego na ciekły (topi się); temperatura topnienia zależy od ciśnienia w otoczeniu
temperatura wrzenia temperatura wrzenia temperatura, w której substancja zmienia stan skupienia z ciekłego na gazowy (wrze); im niższe jest ciśnienie atmosferyczne, tym niższa jest temperatura wrzenia cieczy
właściwości chemiczne substancji właściwości chemiczne substancji cechy substancji, które można określić na podstawie jej zachowania wobec innych substancji; do właściwości chemicznych zaliczamy m.in.: palność, reaktywność, zapach, smak
właściwości fizyczne substancji właściwości fizyczne substancji charakterystyczne cechy danej substancji, takie jak: stan skupienia, barwa, rozpuszczalność (rozpuszczanie to zjawisko fizyczne), przewodnictwo elektryczne, przewodnictwo cieplne, temperatury wrzenia i topnienia, twardość, kruchość, kowalność, połysk, gęstość, właściwości magnetyczne
iHwBAn9MIH_d5e1335
Zadania
Ćwiczenie 1 R198zzXo6HWn4 1 zadanie interaktywne zadanie interaktywne Oceń prawdziwość każdego zdania. Zaznacz Prawda, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub Fałsz, jeśli jest fałszywe. Prawda Fałsz Substancja ma charakterystyczne właściwości, które umożliwiają jej identyfikację. □ □ Stan skupienia materii to jedna z właściwości fizycznych substancji niezależna od temperatury i ciśnienia. □ □ Właściwości chemiczne to cechy substancji, które można określić na podstawie jej zachowania wobec innych substancji. □ □ Woda niezależnie od ciśnienia zawsze wrze w temperaturze 100 stopni Celsjusza, czyli przechodzi ze stanu ciekłego w gazowy. □ □ Źródło: Małgorzta Bartoszewicz, Agnieszka Kamińska-Ostęp, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2.1 RFK0zlC7ojmC1 1 Aplikacja interaktywna do wykonania zadania. Lewą połowę okna zajmuje schemat przebiegu zmian stanów skupienia materii. Składa się on z trzech kół wypełnionych zielonymi kulkami połączonych parami strzałek o przeciwnych zwrotach. Koła i strzałki tworzą trójkąt równoboczny. Koło w lewym dolnym rogu wypełnione jest dużą liczbą kulek i opatrzone etykietką Ciało stałe. Koło w prawym dolnym rogu ma mniejszą liczbę kulek, a koło u góry ma ich tylko kilka. Koła te nie mają etykietek. Przy każdej z sześciu strzałek ułożonych w trzy pary znajdują się pomarańczowe kwadraty będące miejscami na etykietki. Po prawej stronie okna aplikacji znajdują się etykietki do umieszczenia na schemacie. Licząc od góry są to: sublimacja, ciecz, gaz, parowanie, skraplanie, krzepnięcie, topnienie, resublimacja. Zadanie polega na przeciąganiu etykietek w przeznaczone dla nich miejsca. Wynik operacji można zweryfikować klikając przycisk Sprawdź w prawym dolnym rogu. Aplikacja interaktywna do wykonania zadania. Lewą połowę okna zajmuje schemat przebiegu zmian stanów skupienia materii. Składa się on z trzech kół wypełnionych zielonymi kulkami połączonych parami strzałek o przeciwnych zwrotach. Koła i strzałki tworzą trójkąt równoboczny. Koło w lewym dolnym rogu wypełnione jest dużą liczbą kulek i opatrzone etykietką Ciało stałe. Koło w prawym dolnym rogu ma mniejszą liczbę kulek, a koło u góry ma ich tylko kilka. Koła te nie mają etykietek. Przy każdej z sześciu strzałek ułożonych w trzy pary znajdują się pomarańczowe kwadraty będące miejscami na etykietki. Po prawej stronie okna aplikacji znajdują się etykietki do umieszczenia na schemacie. Licząc od góry są to: sublimacja, ciecz, gaz, parowanie, skraplanie, krzepnięcie, topnienie, resublimacja. Zadanie polega na przeciąganiu etykietek w przeznaczone dla nich miejsca. Wynik operacji można zweryfikować klikając przycisk Sprawdź w prawym dolnym rogu. Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D1EuVH84U Źródło: Tomorrow sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3.1 R14p5Ta55xOgS 1 Aplikacja interaktywna do wykonania zadania. Centralną część okna zajmują trzy okręgi reprezentujące trzy stany skupienia materii. Licząc od lewej jest to stan stały, ciekły i gazowy. Pod okręgami znajdują się prostokąty symbolizujące substancje. Licząc od lewej są to dwutlenek węgla, rtęć, woda, sól kamienna, cukier, tlen, złoto, ocet i hel. Zadanie polega na przeciągnięciu ikon substancji do okręgów symbolizujących ich stan skupienia w warunkach normalnych. Rozmieszczenie wszystkich elementów powoduje wyświetlenie komentarza związanego z poprawnością wykonania zadania. Aplikacja interaktywna do wykonania zadania. Centralną część okna zajmują trzy okręgi reprezentujące trzy stany skupienia materii. Licząc od lewej jest to stan stały, ciekły i gazowy. Pod okręgami znajdują się prostokąty symbolizujące substancje. Licząc od lewej są to dwutlenek węgla, rtęć, woda, sól kamienna, cukier, tlen, złoto, ocet i hel. Zadanie polega na przeciągnięciu ikon substancji do okręgów symbolizujących ich stan skupienia w warunkach normalnych. Rozmieszczenie wszystkich elementów powoduje wyświetlenie komentarza związanego z poprawnością wykonania zadania. Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D1EuVH84U Źródło: Tomorrow sp.z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Przyjrzyj się fotografiom 1–4 i na ich podstawie określ w tabeli po jednej właściwości charakterystycznej dla każdej z substancji. Pamiętaj, że w każdym wierszu można zaznaczyć tylko jedną odpowiedź. Przejdź do poprzedniej ilustracji Przejdź do następnej ilustracji RSJwIbLU3UdRL 1 Zdjęcie szklanki z wodą. Zdjęcie 1. – Woda R1BNIVWTQxe1F 1 Rysunek obwodu elektrycznego, w którym bateria połączona jest z metalową monetą, a następnie z diodą LED. Dioda na rysunku świeci. Zdjęcie 2. – Metal RyXpXV4NNRhxl 1 Rysunek obwodu elektrycznego, w którym bateria połączona jest z żółtą grudką siarki, a następnie z diodą LED. Dioda na rysunku nie świeci. Zdjęcie 3. – Siarka RZoU7OSiaIHUE 1 Zdjęcie kieliszka z wodą do której wlewana jest wąska struga oleju. Olej w wodzie tworzy wyraźne złote krople. Zdjęcie 4. – Woda z olejem Ćwiczenie 4.1 R2Im2Zr1veWgZ 1 zadanie interaktywne zadanie interaktywne Źródło: Małgorzta Bartoszewicz, Agnieszka Kamińska-Ostęp, licencja: CC BY 3.0.
Uczniowie w grupach mieli zbadać właściwości wybranych substancji. Informacje z kart pracy zestawiono w tabeli. Która z grup określiła wyłącznie właściwości fizyczne? Tabela do zadania Grupa I Gaz, bezbarwny, bezwonny; ma gęstość najmniejszą spośród wszystkich gazów; podczas jego spalania powstaje woda. Grupa II Ciało stałe, kruche; rozpuszczalne w wodzie; o gęstości 1,587 g/cm³ i temperaturze topnienia 184°C. Grupa III Ciało stałe, bezwonne; barwy żółtej; nie przewodzi prądu elektrycznego; w reakcji ze srebrem tworzy substancję stałą o czarnej barwie. Grupa IV Substancja stała, barwy czarnej; pod wpływem jej ogrzewania wydziela się m.in. woda. Ćwiczenie 5.1 R1MVw2FWLBhbq 1 zadanie interaktywne zadanie interaktywne Grupa II
Grupa I
Grupa III
Grupa IV Źródło: Małgorzta Bartoszewicz, Agnieszka Kamińska-Ostęp, licencja: CC BY 3.0.
Substancje chemiczne i ich przemiany
Substancje chemiczne i ich przemiany
Substancje chemiczne
Czym zajmuje się chemia? Chemia to nauka o:
a. związkach chemicznych w żywieniu
b. powietrzu, wodzie
c. zasadach, kwasach i solach
d. atomach i cząsteczkach
e. związkach organicznych
Chemia jest podstawa wielu gałęzi przemysłu (np. metalurgii, petrochemii, tworzyw sztucznych, przemysłu spożywczego, kosmetycznego, farmaceutycznego, nawozów sztucznych). Chemia zajmuje się właściwościami substancji i reakcjami chemicznymi.
Ciało a substancja.
a. minerały – to rodzaj materii zarówno w substancji, jak ich mieszanin.
b. materia – to wszystko co nas otacza.
c. substancja chemiczna -to rodzaj materii o określonym stałym składzie chemicznym.
Każda substancja na szereg właściwości, które pozwalają na jej rozpoznanie i odróżnienie od innych. Właściwości substancji dzielimy na:
a. chemiczne: zapach, smak, trujące działanie na organizmie żywym, palność, reaktywność
b. fizyczne: stany skipienia, gęstość, kruchość, temperatura topnienia i wrzenia, barwa, połysk, przewodnictwo elektryczne i cieplne, ciągliwość, kowalność, sprężystość itp.
Właściwości gazu
Stany skupienia materii:
a. ciekły
b. gazowy
c. stały
Zmiany stanów skupienia:
a. topnienie (stapianie) -to zmiana stanu skupienia ze stałego na ciekły. Zachodzi w stałej temperaturze charakterystycznej dla danej substancji.
b. krzepnięcie – to zmiana stanu skupienia z ciekłego w stały. Zachodzi w stałej temperaturze charakterystycznej dla danej substancji.
c. parowanie – to zmiana stanu skupienia z ciekłego na gazowy w dowolnej temperaturze.
d. wrzenie – to parowanie z całej objętości cieczy. Zachodzi w temperaturze charakterystycznej dla danej substancji zwanej temperaturą wrzenia.
e. skraplanie (kondensacja) -to zmiana stanu skupienia z gazowego w ciekły. Proces zachodzi w wyniku chłodzenia lub wzrostu ciśnienia.
f. sublimacja – to zmiana stanu skupienia ze stałego w gazowy. Zachodzi w każdej temperaturze, im szybciej, tym wyższa temperatura.
g. desublimacja – to zmiana stanu skupienia z gazowego w stały. Zachodzi po odpowiednim dla danej substancji obniżenia temperatury i ciśnienia.
Właściwości wybranych gazów.
a. chlor – ma żółtozielony kolor oraz ostry, drażniący zapach.
b. wodór – jest gazem palnym, który pali się z charakterystycznym „szczeknięciem”.
c. tlen – podtrzymuje palenie.
d. dwutlenek węgla – powoduje mętnienie wody wapiennej, gasi płomień.
Rozdzielanie mieszanin
mieszanina – to rodzaj materii złożonej z dwóch lub większej liczby substancji zmieszanych w dowolnym stosunku. Właściwości mieszaniny zależą od rodzaju składników i ich zawartości procentowej. Mieszaniny można rozdzielić na składniki metodami fizycznymi. Przykłady mieszanin:
a. Woda mineralna – woda i dwutlenek węgla
b. Powietrze – tlen, azot, dwutlenek węgla, para wodna itp.
c. Styropian – ciało stałe i gaz
Mieszanina wykazuje pewne właściwości, których nie ma żaden z niej składników w stanie czystym. Substancje chemiczne mają ściśle określoną temperaturę wrzenia i topnienia, a mieszaniny w substancji wrzą i topią się w pewnym przedziale temperatur.
Mieszaniny substancji można rozdzielić na składniki metodami fizycznymi, czyli takimi, których wykorzystuje się różnicę fizycznych właściwościach składników.
Składniki mieszaniny zachowują swoje indywidualne właściwości, co wykorzystuje się przy ich rozdziale.
Proste metody rozdzielania mieszanin:
a. chromatografia – metoda rozdzielania mieszanin związków chemicznych na składniki, oparta na wykorzystaniu różnej zdolności adsorbowania i osadzania się danych składników.
b. sączenie – rodzaj filtracji z użyciem lejka z papierowym sączkiem lub lejka Buchnera.
c. dekantacja – sposób oddzielania cieczy od osadu, polegający na ostrożnym zlaniu jej znad osadu.
d. sedymentacja (osadzanie) -proces opadania zawiesiny ciała stałego w cieczy w wyniku działania siły grawitacji lub sił bezwładności.
e. destylacja – rozdzielenie składników mieszaniny ciekłej polegające na jej ogrzaniu i odparowaniu składnika wrzącego w najniższej temperaturze, który następnie ulega skropleniu.
f. krystalizacja -proces tworzenia się i wzrostu kryształu z cieczy przechłodzonej, roztworu przesyconego lub przesyconej pary (fazy gazowej).
g. rozwarstwienie
h. desaturacja – zjawisko wydzielania gazu z roztworu.
Skład mieszanin
Sposoby zmieniania składu mieszanin:
a. przez zwiększenie zawartości jednego ze składników
b. przez zmniejszenie zawartości jednego ze składników
c. przez wprowadzenie nowego składnika
Skład procentowy mieszaniny.
Przy obliczaniu składu w procentach wagowych (masowych) przyjmuje się, że masa mieszaniny to 100%, a procentowy udział masy poszczególnych składników określa ich zawartość.
Rodzaje mieszanin:
a. mieszanina jednorodna – nie można rozróżnić poszczególnych składników za pomocą wzroku lub prostych przyrządów optycznych, np. powietrze, sól + woda, woda mineralna, stopy metali.
b. mieszanina niejednorodna -można rozróżnić poszczególne składniki za pomocą wzroku lub prostych przyrządów optycznych, np. piasek + woda, siarka + żelazo, groch + ryż, olej + woda.
Wpływ składu mieszaniny na jej właściwości.
Właściwości mieszaniny zależą od jej składu jakościowego i składu ilościowego.
Stop – mieszanina dwóch lub większej liczby substancji, z których co najmniej jedna jest metalem, a mieszanina wykazuje ogólne właściwości metaliczne.
Najważniejsze stopy
a. stop żelaza z węglem – jeżeli zawartość węgla jest mniejsza od 0,5% to materiał jest tak miękki, że gwóźdź z niego wykonany można zgiąć palcami. Jeżeli zawartość węgla wynosi 0,5% – 1,5% to mamy stal – na pewno twardy i sprężysty. Jeżeli zawartość węgla jest większa od 1,7% to mamy żeliwo – materiał twardy, lecz kruchy.
b. brąz – to stop miedzi (80-90%) i cyny (10-20%)
c. mosiądz – to stop miedzi(60-70%) i cynku (30-40%)
d. duraluminium (dural) – 95%glinu i 2-5% miedzi oraz dodatki.
Badanie składu powietrza
Skład jakościowy i ilościowy powietrza
a. składniki stałe – azot (78%), tlen (21%), argon (1%).
b. składniki śladowe- np. jod nad morzem
c. składniki zmienne – np. para wodna
Powietrze jest mieszaniną jednorodną, wieloskładnikową, składa się z różnych gazów. Jest bezbarwne, bezwonne, przezroczyste, bez smaku, słabo rozpuszczalne w wodzie, przyjmuje kształt naczynia, w którym się znajduje. Po raz pierwszy powietrze skroplili profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego: Karol Olszewski i Zygmunt Wróbelewski w 1883 r. Skroplone powietrze wrze w przedziale temperatur. 1 litr powietrza waży w normalnych warunkach 1,29 g. Warunki normalne to 0 stopni C i 1013 hPa.
Najważniejsze właściwości fizyczne i chemiczne składników powietrza
a. tlen – jest gazem bezbarwnym, bezwonnym, bez smaku, słabo rozpuszczalny w wodzie. 1 litr tleny w warunkach normalnych waży 1,43 g. Skroplili go K. Olszewski i Z. Wróbelewski. Tlen bierze udział w procesie Spalania i oddychania.
b. azot – to gaz bezbarwny, bezwonny, słabo rozpuszczalny w wodzie, nie podtrzymuje palenia, nie odgrywa żadnej roli w oddychaniu, ale jest potrzebny do życia roślin. 1 litr azotu w normalnych warunkach waży 1,25 g.
c. dwutlenek węgla – powstaje w wyniku spalania węgla w powietrzu lub tleny. Jest gazem bezbarwnym, bezwonnym, o kwaśnym smaku, dobrze rozpuszcza się w wodzie, nie podtrzymuje palenia, powoduje mętnienie wody wapiennej. 1 litr dwutlenku węgla w normalnych warunkach waży 1,98 g.
d. argon – to gaz bezbarwny, bezwonny, słabo rozpuszczalny w wodzie, niepalny. 1 litr argonu w normalnych warunkach waży 1,78 g
e. wodór – to gaz bezbarwny, bez zapachu, słabo rozpuszcza się w wodzie. Zetknięcie z niewielką ilością powietrza zapala się z charakterystycznym „szczeknięciem”. 1 litr wodoru w normalnych warunkach waży 0,09 g. Wodór jest aktywny chemicznie i reaguje z tlenem, azotem, siarką, chlorem.
Zanieczyszczenia powietrza
Zanieczyszczenia powietrza -to substancje, które mogą być groźne dla wszystkich organizmów żywych, jeżeli ich zawartość jest zbyt duża, np. CO – czad, tlenki siarki i azotu.
Źródła zanieczyszczeń powietrza
a. naturalne
b. wytworzone przez człowieka
Zastosowanie składników powietrza:
a. tlen – niezbędny do życia ludzi i zwierząt.
b. azot – do produkcji nawozów sztucznych, w przemyśle chemicznym i farmaceutycznym, barwników, materiałów wybuchowych, do produkcji atmosfer ochronnych.
c. argon – do wypełniania żarówek oraz szklanych rur używanych jako reklamy świetlne. Jako gaz do ochrony przy spawaniu.
d. dwutlenek węgla – do produkcji tlenu w procesie fotosyntezy oraz do gaszenia pożaru.
Reakcje łączenia
Reakcja chemiczna – to przemiana jednej substancji w inne substancje.
Reakcja łączenia (syntezy) – to reakcja, w której dwie substancje łącza się przekształcając w nową substancję.
Substrat reakcji – to substancja ulegająca przemianie (znajduje się przed strzałką!).
Produkt reakcji – to substancja powstająca w wyniku reakcji chemicznej (znajduje się za strzałką!).
Reagent – to każdy substrat i każdy produkt reakcji.
Utlenianie – to reakcja łączenia substancji z tlenem.
Reakcja spalania – to reakcja utleniania, która przebiega gwałtownie i towarzyszą jej efekty świetlne (blask, wybuch, płomienie).
Mieszanina wybuchowa (piorunująca) – to mieszanina wodoru i tlenu w stosunku objętościowym 2:1.
Zadanie. Uzupełnij reakcje i wypisz.
siarka + żelazo → siarczek żelaza
substraty: siarka i żelazo
produkty: siarczek żelaza
reagent: siarczek żelaza, siarka, żelazo
Jest to – reakcja łączenia.
tlen + wodór → tlenek wodoru
substraty: tlen i wodór
produkty: tlenek wodoru
reagent: tlenek wodoru, tlen, wodór
Jest to reakcja utleniania, czyli łączenia.
Reakcje rozkładu
Reakcja rozkładu – to reakcja, w której jeden substrat przemienia się w dwa lub większą liczbę produktów. Reakcja rozkładu to inaczej analiza. Jest procesem nieodwracalnym, w którym zachodzi pod wpływem wysokich temperatur, światła, prądu itp.
Zadanie
Nadmanganian potasu → tlenek manganu (IV) + manganiam (VI) potasu + tlen
Substraty: nadmanganian potasu
Reagenty: nadmanganian potasu, tlenek manganu (IV), manganiam (VI) potasu, tlen
Produkty: tlenek manganu (IV), manganiam (VI) potasu, tlen
Jest to – reakcja rozkładu.
Rodzaje materii
Materiały dzielimy na:
substancje
* pierwiastki:
– metale
– niemetale
* związki chemiczne:
– związki organiczne
– związki nieorganiczne
b) mieszaniny
– jednorodne
– niejednorodne
Podział substancji na pierwiastki i związki chemiczne.
Pierwiastki chemiczne, czyli substancje proste to takie, które w żadnych reakcjach chemicznych nie ulegają rozkładowi na prostsze składniki. Zawierają one tylko jeden rodzaj pierwiastka (S, C, Mg). Najmniejszą ilością pierwiastka jest atom. Pojęcie pierwiastka chemicznego wprowadził angielski uczony Robert Boyle w XVII wieku. W 1898 roku został odkryty polon i rad przez Marię Skłodowską-Curie i Piotra Curie. Związki chemiczne, czyli substancje złożone składają się z co najmniej dwóch pierwiastków chemicznych i mogą być rozłożone na prostsze składniki w wyniku reakcji rozkładu (np. woda). Najmniejszą ilością związku chemicznego jest cząsteczka.
Podział pierwiastków na metale i niemetale.
Tlenki – to związki chemiczne zbudowane z tlenu i dowolnego pierwiastka.
metal + tlen → tlenek metalu np.:
Magnez + tlen → tlenek magnezu
tlen + niemetal → n- tlenek niemetalu np.:
Węgiel + tlen → dwutlenek węgla
Siarczki – otrzymujemy w reakcji siarki z dowolnym pierwiastkiem.
Reakcje wymiany
Reakcja wymiany – to taka reakcja, w której co najmniej dwa substraty przemieniają się w dwa produkty.
Reakcja odtleniania (reakcja redukcji) – to taka, która polega na odebraniu tlenu jednej substancji przez drugą substancję. Substancja, która odbiera tlen to reduktor, czyli odtleniacz i tworzy z tlenem nowy związek chemiczny.
Zadanie. Uzupełnij reakcję i wypisz.
Tlenek żelaza + węgiel → dwutlenek węgla + żelazo
Pierwiastki: węgiel, żelazo
Reagenty: tlenek żelaza, węgiel, dwutlenek węgla, żelazo
Związki chemiczne: tlenek żelaza, dwutlenek węgla
Substraty: tlenek żelaza, węgiel
Substancje proste: węgiel, żelazo
Substancje złożone: tlenek żelaza, dwutlenek węgla
Produkty: dwutlenek węgla, żelazo
Jest to – reakcja wymiany.
Zjawisko fizyczne, a przemiana chemiczna.
zjawisko fizyczne – to zjawisko, w którym zmienia się co najmniej jedna cecha fizyczna ciała, a właściwości chemiczne substancji nie ulegają zmianie, np.: parowanie, rozdrabnianie. przemiana chemiczna – to taka w wyniku, którym powstaje nowa substancja o zupełnie innych właściwościach fizycznych i chemicznych. Taką przemianę nazywamy reakcją chemiczną.
Pierwiastki chemiczne – informacje o układzie okresowym
Układ okresowy pierwiastków chemicznych, czyli tablica Mendelejewa.
W 1869 roku rosyjski uczony Dymitr Mendelejew sformułował prawo okresowości, które z nich właściwości fizyczne i chemiczne pierwiastków uporządkowanych zgodnie ze wzrastającą liczbą atomową, powtarzają się okresowo. Na podstawie tego prawa zbudował tablicę z pierwiastkami.
Układ okresowy zbudowany jest z kolumn pionowych, zwanych grupami (jest ich 18) oraz szeregów poziomych, zwanych okresami.
W grupachznajdują się pierwiastki o zbliżonych właściwościach chemicznych i fizycznych. Okresy zawierają pierwiastki o stopniowo zmieniających się właściwościach od reaktywnych metali do reaktywnych niemetali. Na końcu okresu jest niemetal – helowiec, który nie tworzy związków chemicznych lub tworzy nietrwałe.
Na i Mg są reaktywnymi metalami.
Al, Si i P są mało reaktywnymi metalami, niemetalami.
S i Cl są reaktywnymi niemetalami.
Ar jest nie reaktywnym helowcem.
Pierwiastki należące do tej samej grupy tworzą podobny typ związków chemicznych. Nazwy grup utworzono od pierwiastków położonych na początku grupy, np.: litowce, tlenowce, helowce, azotowce. Pierwiastki lezące między 2, a 13 grupą tworzą tzw. podtypy lub grupy poboczne i są to pierwiastki przejściowe.
Atomy pierwiastków o dużych liczbach atomowych (powyżej 83) są nietrwałe i promieniotwórcze (radioaktywne).
Helowce to tzw. dawniej gazy szlachetne.
Rodzaje metali
metale alkaliczne
metale ziem alkalicznych
metale przejściowe
metale ziem rzadkich
REKLAMA
→ Chemia Nowa Era: Substancje I Ich Przemiany → Rozpocznij Naukę
Pytanie Odpowiedź
Substancja chemiczna rozpocznij naukę to materiał, z którego zbudowane jest ciało fizyczne (przedmiot, organizm). Substancje mają określone charakterystyczne cechy.
Substancje możemy podzielić na: rozpocznij naukę proste zwane pierwiastkami chemicznymi (nie można ich rozłożyć na prostsze za pomocą reakcji chemicznych) i złożone – związki chemiczne (które składają się co najmniej z dwóch pierwiastków połączonych trwale ze sobą)
Gęstość rozpocznij naukę to stosunek masy substancji do jej objętości.np. gęstość żelaza wynosi 7,87 g/cm3 to oznacza, że próbka o objętości 1 cm3 ma masę 7,87 g.
mieszaniny rozpocznij naukę W przyrodzie substancje w postaci „czystej” występują rzadko, często tworzą mieszaniny (powstają po zmieszaniu dowolnych ilości co najmniej dwóch substancji)
Substancje chemiczne podlegają przemianom, które dzielimy na: rozpocznij naukę zjawiska fizyczne – przemiany, w których nie powstają nowe substancje reakcje chemiczne – przemiany, w których powstają nowe substancje.
Powietrze to mieszanina gazów: rozpocznij naukę pierwiastków – składników o stałej zawartości (tlen -21%, azot – 78%, gazy szlachetne: argon, hel, neon, ksenon) związków chemicznych – składników o zmiennej zawartości (woda- para wodna, tlenek węgla(IV))
Tlenki to rozpocznij naukę to związki chemiczne powstałe w reakcji tlenu z innymi pierwiastkami (metalami i niemetalami). metal + tlen -> tlenek metalu niemetal + tlen -> tlenek niemetalu
Reakcja charakterystyczna rozpocznij naukę reakcja chemiczna, która umożliwia identyfikację danej substancji (np. mętnienie wody wapiennej pod wpływem tlenku węgla (IV))
Substraty reakcji rozpocznij naukę to substancje wzięte do reakcji chemicznej ulegające przemianom chemicznym (zapisujemy je z lewej strony równania reakcji).
Produkty reakcji rozpocznij naukę to substancje otrzymane w reakcji chemicznej (zapisujemy je z prawej strony równania reakcji)
Reakcje chemiczne dzielimy biorąc pod uwagę: rozpocznij naukę 1. typ reakcji reakcja syntezy: kilka substratów → jeden produkt reakcja analizy: jeden substrat → kilka produktów reakcja wymiany: kilka substratów → kilka produktów 2. efekty energetyczne: egzoenergetyczne i endoenergetyczne
egzoenergetyczne to reakcje, w których rozpocznij naukę energia wydziela się do otoczenia (np. na sposób ciepła lub w postaci światła) przykładem takich reakcji są reakcje spalania
endoenergetyczne to reakcje, które rozpocznij naukę zachodzą dzięki dostarczeniu energii z otoczenia przykładem takich reakcji są reakcje rozkładu
키워드에 대한 정보 chemia substancje i ich przemiany
다음은 Bing에서 chemia substancje i ich przemiany 주제에 대한 검색 결과입니다. 필요한 경우 더 읽을 수 있습니다.
이 기사는 인터넷의 다양한 출처에서 편집되었습니다. 이 기사가 유용했기를 바랍니다. 이 기사가 유용하다고 생각되면 공유하십시오. 매우 감사합니다!
사람들이 주제에 대해 자주 검색하는 키워드 POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI SUBSTANCJE I ICH PRZEMIANY
- 동영상
- 공유
- 카메라폰
- 동영상폰
- 무료
- 올리기
POWTÓRZENIE #WIADOMOŚCI #SUBSTANCJE #I #ICH #PRZEMIANY
YouTube에서 chemia substancje i ich przemiany 주제의 다른 동영상 보기
주제에 대한 기사를 시청해 주셔서 감사합니다 POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI SUBSTANCJE I ICH PRZEMIANY | chemia substancje i ich przemiany, 이 기사가 유용하다고 생각되면 공유하십시오, 매우 감사합니다.
